17 Şubat 2010 ASYA'NIN BAHTININ MİFTAHI , MEŞVERET VE ŞÛRÂDIR Mobil İletişim Künye Abonelik Reklam Bugünkü YeniAsya!

Eski tarihli sayılar

Günün Karikatürü
Gün Gün Tarih
Dergilerimiz

Baki ÇİMİÇ

Ehvenü’ş-şer bir adâlet-i izâfiyedir


A+ | A-

Muhâkemat’ta “Hilkatte hayır asıl, şer ise tebeîdir. Hayır küllî, şer cüz’îdir” 1 şeklinde çok mühim bir cümle vardır. Münâzarât’ta ise “Ehven-i şer ise bir adalet-i izafiyedir. Heyhât! Âlemin her halinde hayr-ı mahz olamaz” 2 denilmektedir.

“Her şey zıddı ile bilinir” tesbiti mühim bir kâidedir. “Evet, herşey ya hakîkaten güzeldir, ya bizzat güzeldir veya neticeleri itibârıyla güzeldir” 3 denilerek her şeyin bizzat güzel olamayacağı ve âlemin her halinde hayr-ı mahz olamayacağı söylenmektedir.

Ehvenü’ş-şer de, neticeleri ile güzel olan bir adâlet-i izâfiyedir. Çünkü ehvenü’ş-şer, büyük zulmü ve zararı önlemeye çalışmaktır. Bu cihetle ehvenü’ş-şer adalet-i nisbîyedir. Adalet-i nisbîye ise, küllün selâmeti için, cüz’î zararları kabul eden; büyük zarar olmamak için az zarara razı olmayı gerektiren bir izâfî adalettir. Ancak bir şartla ki adâlet-i mahza tatbiki mümkün değilse adalet-i izâfiyeye gidilir. Yoksa gidilmez, zulüm irtikâb edilmiş olur.

Ehvenü’ş-şer; şerrin en az zararlısı, iki kötüden daha az zararlısı demektir. Ehvenü’ş-şer, İslâm Hukûku kitabı Mecelle’de işlenmiş bir konudur. Buna göre;

“Zarar-ı umûmu def için zarar-ı has ihtiyar olunur.” Geneli, herkesi, her şeyi kuşatmış bir zararı kaldırmak için, özel, sınırlı bir zarar seçilir demektir.

“Zarar-ı eşed, zarar-ı ehaff ile izale edilir.“ Şiddetli, kat kat bir zarar, hafif olanı ile yok edilir.

“İki fesad teâruz ettikde, ehaffi irtikâb ile a’zamının çaresine bakılır; iki bozulma karşı karşıya gelip taarurruz ettiklerinde, hafif olanı işlenir ve böylece büyüğünün çaresine bakılır. İki şer, kötülük, çirkinlikten daha hafif olanı seçilir.

“Def-i mefâsid, celb-i menâfiden evlâdır.” Yanlış zararlı olan şeyi def etmek, faydalıyı elde etmekten üstündür.4

Hz. Ali (ra) Efendimiz: “Akıllı olan kimse, hayır ile şerri değil ehvenü’ş-şerri ayırandır” diyerek çok önemli bir noktaya temas etmiş ve ders vermiştir.

Dünyada mutlak hayır olmadığı için ehvenü’ş-şer her zaman gereklidir. Onun için de Bedîüzzamân Hazretleri “Şerr-i cüz’î için hayr-ı kesîri tazammun eden emri terk etmek, şerr-i kesiri işlemek demektir. Ehvenü’ş-şerri ihtiyar elzemdir” 5 demiştir. Ehvenü’ş-şer az kötü demektir. Yani iki şerden dahâ az zararlı olanın tercih edilmesidir. İlk bakışta “Bu da zarardır” denilebilir. Ancak o “az kötü olan ehvenü’ş-şer” netice itibarıyla hayırdır ve hayra hizmet eder. Çünkü Üstad Bedîüzzamân; “Hem meselâ, kangren olmuş ve kesilmesi lâzım gelen bir parmağın kesilmesi hayırdır, iyidir. Hâlbuki zâhiren bir şerdir. Parmak kesilmezse el kesilir, şerr-i kesir olur” 6 demektedir. “Hayr-ı kesir için şerr-i kalil kabul edilir” prensibi de bunu destekleyen önemli prensiplerindendir.

Peygamber Efendimiz (asm): “Bir şeyi tamamen elde edemiyorsan, tamamını terk edemezsin” 7 buyurmuşlardır. Bu hadîse dayanarak Bedîüzzamân Hazretleri de “Tamamı elde edilemeyecek şeyin tamamı terk edilmez” demiştir.

Bütün bu ölçüler içerisinde dinimizin içtimâî ve siyâsî sahalara bakan ölçülerini, özellikle Kur’ân’ın bu asra bakan tefsiri olan Risâle-i Nûr’un prensiplerini iyi tahlil edip ona göre hareket etmek durumundayız.

Kâinatta hiçbir şey önemsiz değildir. Çünkü her şeyde Yüce Allah’ın tecellileri vardır. Küçük bir makinada çok küçük bir parçayı yerine takmazsak o âlet çalışmaz. Bir gemide pusula çok küçüktür ve az bir yer kaplar. Ancak geminin sahil-i selâmete çıkması için en önemli bir âlettir.

Kâinatın misâl-i musağğarı olan insan her şeyle ilgili ve alâkalıdır. Hiçbir şeye bigâne kalamaz. Dikkat etmemiz gereken ise; az ilgilenmemiz gerekenle çok, çok ilgilenmemiz gerekenle az ilgilenerek istikametimizi kaybetmememiz gerekir. Meyve Risâlesi, ‘Dördüncü Mesele’deki gibi bütün dairelerde görevimiz vardır. Önemli olan bu vazîfeleri dâimî ve en önemli olan kalb dairesinden başlatmaktır. Üstad Bedîüzzamân geniş dairelerde de muvakkat—ara sıra—vazîfeler bulunduğunu söylemiş ve bu vazîfelere hiç bakmayın dememiştir. Ancak fıtrî ve sünnete uygun olan sıralama Meyve Risâlesinin Dördüncü Meselesinde yapılmıştır.

Bir gemideki kaptan dümeni terk ederse sonuç mâlûmdur. Kaptan “Ben az bir kusur işledim, benim kusurumdan ne çıkar, şöyle az uyumuştum” derse bu hatası onun gemiyi batırmasına sebep olduğu için affedilemez. Hatta gemide gark olan masumların hakkına ve hukûkuna da bu kusuru ile zulmetmiş olur.

Ehvenü’ş-şer zarûret durumunda tatbik edilen bir adalet-i izâfiyedir. Bu tamamıyla şartların zuhurundan sonra ortaya çıkacak bir tercihtir. Ehvenü’ş-şer hayır ile şer arasında yapılacak bir tercih değildir. İki şer karşısında zorunluluktan yapılacak olan bir tercihtir.

Dipnotlar:

1- Muhâkemat, 2006, s. 63; 2- Münâzarât, 1998, s. 123; 3- Mektubat, 2005, s. 643; 4- Mecelle, Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye, s. 11; 5- Muhâkemat, 2006, s. 47; 6- Mektubat, 2005, s. 71; 7- Keşfü’l-Hafa, 2:196; Hadis No: 2258.

17.02.2010

E-Posta: [email protected]


 
Sayfa Başı  Geri


Önceki Yazıları

  (05.02.2010) - Âfâkî ve enfüsî tefekkür

  (07.12.2009) - Risâle-i Nûrlar Sefine-i Nuh gibidir

Bütün yazılar

YAZARLAR

  Abdil YILDIRIM

  Abdullah ERAÇIKBAŞ

  Ahmet ARICAN

  Ahmet DURSUN

  Ahmet ÖZDEMİR

  Ali FERŞADOĞLU

  Ali OKTAY

  Ali Rıza AYDIN

  Atike ÖZER

  Baki ÇİMİÇ

  Banu YAŞAR

  Cevat ÇAKIR

  Cevher İLHAN

  Elmira AKHMETOVA

  Fahri UTKAN

  Faruk ÇAKIR

  Fatma Nur ZENGİN

  Gökçe OK

  Gültekin AVCI

  H. Hüseyin KEMAL

  H. İbrahim CAN

  Habib FİDAN

  Hakan YALMAN

  Halil USLU

  Hasan GÜNEŞ

  Hasan YÜKSELTEN

  Hüseyin EREN

  Hüseyin GÜLTEKİN

  Kadir AKBAŞ

  Kazım GÜLEÇYÜZ

  M. Ali KAYA

  M. Latif SALİHOĞLU

  Mehmet C. GÖKÇE

  Mehmet KAPLAN

  Mehmet KARA

  Mehtap YILDIRIM

  Meryem TORTUK

  Mikail YAPRAK

  Murat ÇETİN

  Muzaffer KARAHİSAR

  Nejat EREN

  Nurullah AKAY

  Osman GÖKMEN

  Osman ZENGİN

  Raşit YÜCEL

  Recep TAŞCI

  Rifat OKYAY

  Robert MİRANDA

  Ruhan ASYA

  S. Bahattin YAŞAR

  Saadet BAYRİ

  Saadet TOPUZ

  Said HAFIZOĞLU

  Sami CEBECİ

  Selim GÜNDÜZALP

  Semra ULAŞ

  Suna DURMAZ

  Süleyman KÖSMENE

  Umut YAVUZ

  Vehbi HORASANLI

  Yasemin GÜLEÇYÜZ

  Yasemin YAŞAR

  Yeni Asyadan Size

  Zafer AKGÜL

  Ümit KIZILTEPE

  İbrahim KAYGUSUZ

  İslam YAŞAR

  İsmail BERK

  İsmail TEZER

  Şaban DÖĞEN

  Şükrü BULUT

Dergilerimize abone olmak için tıklayın.
Hava Durumu

Yeni Asya Gazetesi, Yeni Asya Medya Grubu Yayın Organıdır.
Kurumsal Linkler: Risale-i Nur Kongresi - Bediüzzaman Haftası - Risale-i Nur Enstitüsü - Yeni Asya Vakfı - Demokrasi100 - Yeni Asya Gazetesi - YASEM - Bizim Radyo
Sentez Haber - Yeni Asya Neşriyat - Yeni Asya Takvim oktay usta yemek tarifleri Köprü Dergisi - Bizim Aile - Can Kardeş - Genç Yaklaşım - Yeni Asya 40. Yıl