karflsa, karfltrr. Çünkü bir köyde iki müdür, bir flehirde
iki vali, bir memlekette iki padiflah bulunsa, karfltrr. Ne-
rede kald, hadsiz hâkim-i mutlak beraber bulunsun!
BEfiNC BÜRHAN
Ey vesveseli arkadafl! Gel, bu azîm sarayn nakfllarna
dikkat et. Ve bütün bu flehrin ziynetlerine bak. Ve bütün
bu memleketin tanzimatn gör. Ve bütün bu âlemin sa-
natlarn tefekkür et.
flte, bak: E¤er nihayetsiz mucizeleri ve hünerleri olan
gizli bir zatn kalemi ifllemezse, bu nakfllar sair fluursuz
sebeplere, kör tesadüfe, sa¤r tabiata verilse, o vakit, ya
bu memleketin her bir tafl, her bir otu öyle muciznüma
nakkafl, öyle bir harikulâde kâtip olmas lâzm gelir ki, bir
harfte bin kitab yazabilsin, bir nakflta milyonlar sanat
derç edebilsin. Çünkü, bak bu tafllardaki nakfla:
(HAfiYE)
Her birisinde bütün sarayn nakfllar var, bütün flehrin
tanzimat kanunlar var, bütün memleketin teflkilât prog-
ramlar var. Demek bu nakfllar yapmak, bütün memle-
keti yapmak kadar harikadr. Öyle ise, her bir nakfl, her
bir sanat, o gizli Zatn bir ilânnamesidir, bir hatemidir.
Madem bir harf kâtibini göstermeksizin olmaz; sanat-
l bir nakfl, nakkafln bildirmemek olmaz. Nasl olur ki,
âlem:
dünya, cihan, kâinat.
azîm:
büyük.
derç etmek:
içine yerlefltirmek,
koymak.
fihriste:
bir fleyin içinde nelerin
bulundu¤unu gösteren özet liste.
hadsiz:
snrsz.
hâkim-i mutlak:
kaytsz flartsz
her fleye hükmeden, Allah.
harika:
ola¤anüstü.
harikulâde:
ola¤anüstü.
hatem:
mühür, damga.
hüner:
maharet, beceri isteyen
ustalk.
icmal:
özet.
ilânname:
ilân yazs, duyuru.
kalem-i kader:
kader kalemi.
kalem-i kudret:
kudret kalemi.
kanun:
yasa.
kâtip:
yazan, yazc.
kitab- kebir:
büyük kitap.
mahiyet-i insaniye:
insann yap-
s ve özellikleri.
memleket:
ülke.
mucize:
bir benzerini yapma ko-
nusunda âciz kalnan ola¤anüstü
fley.
muciznüma:
mucize gösteren.
nakkafl:
nakfl ustas.
nakfl:
iflleme, süsleme.
nihayetsiz:
sonsuz.
sair:
di¤er, baflka.
sanat:
eser, güzel eser.
sanatl nakfl:
ustalkla yapl-
mfl iflleme.
sebep:
bir fleyin meydana
gelmesinde etkili olan fley.
flecere-i hilkat:
yaratlfl a¤a-
c.
fluur:
bilinç, anlayfl.
tabiat:
do¤a, canl-cansz var-
lklar.
tanzimat:
düzenlemeler.
tefekkür:
düflünme.
tesadüf:
rast gelme.
teflkilât:
kurulufllar, yaplfllar.
vakit:
an, zaman.
vesvese:
flüphe, kuruntu.
Zat:
flahs; Allah.
zira:
çünkü.
ziynet:
süs.
448 | SÖZLER
Y
RM
KNC
S
ÖZ
HAfiYE:
fiecere-i hilkatin meyvesi olan insana ve kendi a¤acnn prog-
ramn ve fihristesini taflyan meyveye iflarettir. Zira kalem-i kudret âlemin
kitab- kebirinde ne yazmfl ise, icmalini mahiyet-i insaniyede yazmfltr;
kalem-i kader da¤ gibi bir a¤açta ne yazmfl ise, trnak gibi meyvesinde
dahi derç etmifltir.
