Dünya

AGİT Zirvesi

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilâtı (AGİT) Astana’da 38 ülkenin devlet ya da hükümet başkanlarını ile 14 ülkenin bakanlarını bir araya getirdi. Bu toplantının özelliği 1999 yılında İstanbul’da yapılan zirveden 11 yıl sonra yapılan ilk toplantı olmasıydı.

Cumhurbaşkanı Gül’ün, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ile meşhur wikileaks belgelerinden sonra ilk kez karşılaştığı bu toplantıya ilişkin olarak merak ettiğimiz husus, iki liderin ilk konuşmaları esnasında akıllarından neler geçtiği oldu. İnsanız. Hepimiz hakkımızda söylenenlerden etkileniriz. Elbette Sayın Gül, Aliyev’i teselli ettiğini söyleyecek. Ama bu belgelerde ortaya çıkan Aliyev’in Türk hükümetinden rahatsız olduğu, Türkiye’nin enerji yollarının merkezinde olmasını istemediği gibi bilgilerin hiç aklına gelmediğini söylemek imkânsız.

Aynı husus Dışişleri Bakanı Davutoğlu’nun ABD Dışişleri Bakanı Clinton ile yaptığı görüşmede bizce daha da baskındı. Clinton’un “seninle hiç kriz olmadan görüşemeyecek miyiz Ahmet!” diyerek, “bizim de hakkımızda neler söyleniyor” gibi işi şakaya vurdurarak yumuşatmaya çalıştığı hava içinde, iki tarafından aklından bir çok başka şeyin geçtiğini anlamak zor değil.

Bu merakı bir yana bırakıp AGİT toplantısına dönelim.

AGİT’in Minsk grubu da bu vesile ile bir araya gelerek Yukarı Karabağ sorunu üzerinde bir kez daha görüştüler. Azerbaycan ve Ermenistan liderlerinin de hazır bulunduğu toplantı sonrasında yayınlanan ortak açıklamaya bakıldığında, bu konuda tek bir adım bile atılamadığı görülmektedir. Güya her iki taraf da soruna nihaî bir çözüm bulunması konusundaki kararlılıklarını teyit etmişler.

Son zamanlarda sınırda meydana gelen ateşkes ihlâlleri dikkate alınırsa, bize göre iki ülke nihaî anlaşmaya üç yıl öncesi kadar uzaklar. Bu da Aliyev’in de husûmetini çeken Ermenistan’la yaptığımız protokollerin uygulanmasını imkânsızlaştıran bir engel olmaya devam edecek.

AGİT zirvesinde liderler Avro-Atlantik ve Asraysa bölgesinde sürdürülebilir bir güvenlik anlayışının temelini insan hakları ve temel özgürlüklere saygının oluşturması gerektiğini dile getirdiler. Ama öbür yandan da ülkelerin uluslar arası terörizm konusunda daha sıkı işbirliği yapmasını öngördüler.

İşte burada bir çelişki doğuyor. Avrupa ve Amerika’daki uygulamalara bakıldığında, uluslar arası terörizm tehditlerinin bu ülkelerde özellikle yabancılara ve Müslümanlara yönelik olarak temel hak ve özgürlüklerin kısıtlanmasına, hayatın zorlaştırılmasına yol açan tedbirlere götürdüğü görülüyor. Özel hayatın gizliliğinin güvenlik gerekçesiyle ihlâl edildiği, havaalanlarında insanların saatlerce bekletildiği, bütün büyük şehirlerin övünülerek binlerce kamerayla donatıldığı, özellikle yabancıların yoğun bir şekilde izlendiği bir hayat egemen olmaya başladı.

Zirvede vurgulanan bir hususun önemli olduğunu düşünüyoruz:

“Terörizm herhangi bir din, kültür yada etnik grupla ilişkilendirilmemelidir. Terörizmin bir çok saiki varsa da, bireyleri daha çok acılarının intikamını almaya iten bireysel adaletsizlik algılarıdır. Olumsuz ekonomik, siyasal ve sosyal şartlardan kaynaklanan meşrû çilelerin çözülmesi, terörizmin önlenmesine yönelik kapsamlı yaklaşımın bir parçası olmalıdır”.

Umarız bu anlayış yalnızca kâğıt üzerinde kalmaz. Her türlü terör eylemini İslam ile özdeşleştirme önyargısına sahip Batılıların da bu anlayışlarını değiştirmelerini sağlar.

Görüldüğü üzere; 11 yıl aradan sonra yapılan AGİT Zirvesi güvenlik açısından çok somut adımların atıldığı bir toplantıdan çok, liderlerin bir araya gelerek ikili sorunlarını konuştuğu ve kaynaştığı bir toplantı şeklinde geçti. Umarız alınan kararların sonucu da temenniden ibaret olmaz.

H.İbrahim CAN

03.12.2010