Her değerli şeyin nimetleri ve nikmetleri, yani azap ve sıkıntıları olduğu gibi ilmin de nimetleri, sıkıntıları vardır.
Tabiî ki maksadına uygun şekilde kullanma veya kullanmamayla ilgilidir bu. Nasıl bir makinanın verimli çalışması, gerekli ürünün alınması herşeyden önce kataloğuna uygun şekilde çalıştırılmasıyla mümkün olduğu gibi ilim de maksadına uygun kullanıldığında maddeten ve mânen nice faydaları sağlarken, kullanılmadığında problemleri beraberinde getirir. İlmin de âfetleri vardır. İlmin hakkı verilmezse insanın başına belâlar açar.
Nasıl ilim adamının mürekkebi şehitlerin kanından ağır geliyorsa suistimal edildiğinde sorgusu da o derece çetin olur. Bir hadis-i şerifte belirtildiğine göre insan ömrünü nerede tükettiği, bedenini nasıl yıprattığı, neler öğrendiği ve öğrendikleriyle neler yaptığı, malını nereden kazanıp nerede harcadığı sorulup hesaba çekilmedikçe ayakları Allah’ın huzurundan ayrılmayacaktır.1
Peki, nedir ilmin hakkı?
Her şeyde olduğu gibi ilimde de esas olan Allah rızasını gözetmektir. Allah için öğrenilecek ve Allah için öğretilecektir. Üstünlük göstermek, nefsi ön plana sürmek ilmin âfetleridir. “Allah rızasından başka bir maksat için ilim öğrenen (ve öğrendiği ilimle Allah’ın rızasından başka şeyler arayan) kimse Cehennemdeki yerine hazırlansın”2 ikazı ne kadar dehşetlidir.
Allah’ın Kıyamet Gününde ilk olarakhesaba çektiği üç kişiden birisi ilim sahibi olduğu halde bununla Allah rızası dışında daha başka maksatlar gözeten, gösteriş olsun diye öğrenen ve öğreten mürâî âlimdir. Allah bu kulunu huzuruna çıkardığında ona sorar: “Ey kulum, Ben sana ilim vermedim mi?”
“Verdin ya Rabbi?”
“Peki, ne yaptın bununla?”
“Senin için öğrendim ve öğrettim. İnsanlara faydalı oldum.”
*Hayır,” der Cenâb-ı Hak. “Bunları sen benim için öğrenmedin ve öğretmedin. ‘Desinler’ diye yaptın. Git kimin için yaptıysan mükâfatını da onlar versinler” buyuracak ve sonra da meleklerine emredip onu yüzükoyun sürükleyerek Cehenneme götüreceklerdir.
İşte Allah için olmayan, nefis hesabına ve başkalarına hoş görünmek için öğrenilen ve öğretilen ilmin âkibeti budur.
Dipnotlar:
1- Tirmizî, Kıyame: 1; Tergib, 1:125.
2- Buharî, İlim: 38; Tirmizî, İlim: 6.
08.11.2006
E-Posta:
[email protected]
|
