|
Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu günden beri bu ülkede temel insan haklarından biri olan ifade özgürlüğü, aykırı görüşler için ya çok kısıtlıdır veya hiç yoktur.
Yakın geçmişte Ceza Kanunu’nun 141, 142 ve 163. maddelerini tartışırdık, çünkü bu maddeler ifade özgürlüğünü ortadan kaldırıcı nitelikteydi.
Bu maddeler 90’ların başında kaldırıldı ama yerlerine Terörle Mücadele Kanunu’nun çeşitli maddeleri geldi. Yani sıkıntı bitmedi.
1995 sonunda, gümrük birliği öncesinde TMY’nin ifade özgürlüğünü kısıtlayan maddelerine makyaj uygulandı, böylece bir kısmı hapiste olan çok sayıda insan beladan kurtuldu.
İfade özgürlüğünü kısıtlamadan yapamayan çevreler, özellikle de yargı çevreleri bu kez TCK’nın 312. ve 159. maddelerini devreye soktular. 1996’dan 2005’e kadar geçen dönemde bu iki maddeden binlerce kişi yargılandı, yüzlercesi mahkûmiyet aldı, hapis yattı. Hapse girenler arasında bugünün Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan da vardı.
Derken AB reformlarıyla 159 ve 312 üzerinde bir dizi değişiklik yapıldı. Her seferinde değişiklikler ‘makyaj’ olmaktan öteye geçemedi, çünkü bu maddeler yine şiddet içermeyen görüşleri mahkemeye çıkartmak için araç olarak kullanıldı.
Şimdi, eski 159’un aynısı olan 301. maddemiz var. Bu madde de aynı şekilde kullanılıyor, daha şimdiden yüzlerce kişiye dâvâ açılmış durumda, mahkûmiyeti kesinleşen de bir kişi var.
Türkiye-AB ilişkileri bu maddenin ifade özgürlüğünü kısıtlıyor olmasından ötürü çıkmaza girmiş durumda. Daha önce 301’de değişikliğe yanaşmayan hükümet son günlerde gerek Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın ve gerekse Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ün ağzından bu maddeyi değiştirebileceklerinin sinyalini vermeye başladı. Dünkü Zaman gazetesine yansıyan bir habere göre iktidar partisi böyle bir değişiklik için taslak oluşturmaya da başlamıştı. Yine geçen hafta sonu Başbakan kendisini 301’le ilgili ziyaret eden çok sayıda sivil toplum kuruluşundan alternatif bir metin getirmelerini istedi.
Bu konuda çok yazıp çizmiş, çok kafa yormuş ve ceza hukukçularıyla çok konuşmuş biri olarak ben de uzman hukukçu olmadığım halde görüşlerimi yazmak istedim.
Önce madde metnine bir bakalım: “Madde 301 - (1) Türklüğü, Cumhuriyeti veya Türkiye Büyük Millet Meclisini alenen aşağılayan kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetini, Devletin yargı organlarını, askerî veya emniyet teşkilatını alenen aşağılayan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Türklüğü aşağılamanın yabancı bir ülkede bir Türk vatandaşı tarafından işlenmesi hâlinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır.
(4) Eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz.”
Bu maddede iki temel sorun var: 1. ‘Türklük’ten kasıt nedir?; 2. ‘Alenen aşağılamak’ın tanımı nedir?
Eğer madde değiştirilecekse, bence ‘Türklük’ten neyin kastedildiği, yani TC vatandaşlarının mı, TC vatandaşı olup Türk etnik kökene mensup olanların mı, yoksa dünyanın dört bir yanındaki ‘Türki’ kökenlilerin mi kastedildiği açıkça yazılmalı veya bu kavram madde metninden tamamen çıkarılmalı.
Yine eğer madde değiştirilecekse, ‘aşağılama’ gibi muğlak ve aslında kolayca ‘eleştiri’yi de kapsayabilecek bir kavram yerine doğrudan ‘hakaret’ hatta ‘ağır hakaret’ kavramlarının kullanılması daha doğru olur ve daha az baş ağrıtır.
Ayrıca maddenin son (4) fıkrasında yer alan ‘Eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz’ cümlesi anlamlı bir cümle midir? Yani, ‘eleştiri’ amacıyla ‘aşağılama’ serbest olamayacağına göre aslında bu fıkra göz boyamak dışında ne kadar gereklidir?
Tabii bu maddeyi tamamen kaldırmak da ciddi olarak değerlendirilmesi gereken bir seçenek bence.
Radikal, 10 Kasım 2006
| 
