Kültür-Sanat

Yakılan Bosna’nın değil, dünyanın kültürel mirasıydı

OSMANLI dönemi Balkan tarihi, sanatı ve kültürü konularında dünyadaki en önemli uzmanlardan biri olan Harvard Üniversitesi Ağa Han İslâm Mimarisi Programı Dokümantasyon Merkezi Müdürü András Riedlmayer, İstanbul Şehir Üniversitesi’nde “Batı Balkanlar’da İslâmî Yazma Eser Kütüphaneleri: Yıkım ve Koruma” konulu bir konferans verdi.

Köklü geçmişi ile 25 yıldır eğitim ve düşünce hayatına katkı sağlayan Bilim ve Sanat Vakfı tarafından kurulan İstanbul Şehir Üniversitesi’nin Tarih Konferansları Serisi’nin ikinci konuğu Harvard Üniversitesinde Ağa Han İslâm Mimarisi Programı Dokümantasyon Merkezi Müdürü András Riedlmayer oldu. Son 20 yılını Bosna ve Kosova’daki savaşlar sırasında kütüphaneler ve diğer kültürel mirasın uğradığı tahribatı belgelemekle geçiren András Riedlmayer, İstanbul Şehir Üniversitesi’nde “Batı Balkanlar’da İslâmî Yazma Eser Kütüphaneleri: Yıkım ve Koruma” konulu bir konferans verdi. Bosna’nın tarihi önemine değinen Riedlmayer, Bosna’nın Osmanlı döneminde sadece dini bir merkez değil entellektüel bir merkez olduğunu vurguladı. Bölgede yaşayan halkların geçmişte barış içinde yaşadıklarını ve birbirlerinin kültürlerinden etkilendiklerini belirten Riedlmayer, “Halkların birbirlerinden ne kadar çok etkilendikleri günümüze ulaşabilen eserlerde açıkça görülüyor. Bu halklar tarih boyunca birbirlerinden nefret etmiş olsalardı aralarında bu kadar yoğun bir etkileşim olur muydu?” dedi.

EL YAZMASI ESERLER

TAHRİP EDİLDİ

İkinci Dünya Savaşı boyunca tarihî eserlere zarar verildiğini söyleyen Riedlmayer, tarih boyunca bölgede birçok el yazması kitap üretildiğini kaydetti. Riedlmayer, “Bosna’da bulunan el yazması kitap sayısı savaştan önce 30.000 adet civarındaydı. Topkapı Sarayı’nın kütüphanesinde bile 12.000 civarında el yazması kitap bulunmaktadır. Ancak Bosna’da bulunan bu kitapların büyük bir kısmı maalesef savaşta tahrip edildi” dedi.

OSMANLI’DAN KALAN

TAPULAR BİLE YOK EDİLDİ

Savaş döneminde bu bölgede Osmanlı döneminden kalan tapuların bile yok edildiğini anlatan Riedlmayer, tek kopya olmaları sebebiyle çok değerli olan el yazmalarının da büyük bir bölümünün yakıldığını vurguladı. Yakılan Saraybosna Millî Kütüphanesi’ndeki kaybın ne kadar büyük olduğunu kimsenin tahmin edemeyeceğini belirten Riedlmayer, halkın bu eserlerin kurtarılması için büyük çaba gösterdiğini söyledi. Riedlmayer, “Bosna’da yaşanan savaş aslında bir kültür savaşıydı. Halk bu savaşta eserleri kurtarabilmek için çok önemli çabalar gösterdi. Fotokopiler kullanıldı, tüneller kazılarak eserler kurtarılmaya çalışıldı. Şu anda ise araştırmacılar yok olan bu el yazmalarının fotokopilerini biraraya getirmeye çalışıyor. Buradaki eserler sadece Bosna’nın kültürel mirası değil, dünyanın kültürel mirası. Eğer olanları önemsemezsek bu türlü olaylar yeniden tekrarlanır” dedi. DR. ANDRáS RİEDLMAYER HAKKINDA OSMANLI dönemi Balkan tarihi, sanatı ve kültürü üzerine uzmanlaşmış Dr. András Riedlmayer, son 20 yılını Bosna ve Kosova’daki savaşlar sırasında kütüphanelerin ve diğer kültürel mirasın uğradığı tahribatı belgelemekle geçirmiştir. Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde eski Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Miloşeviç ve diğer kişilerin savaş suçları duruşmalarında tanıklıkta bulunmuştur. Bosna tarafından Sırbistan’a karşı Uluslararası Adalet Divanı’na götürülen soykırım davasında da uzman tanık olarak tanıklık etmiştir. 1990’lardaki Balkan savaşlarında ve 2003’teki Irak işgalinde tahribata uğrayan kütüphane koleksiyonlarını, tarih arşivlerini ve inşa edilmiş mirası geri kazanmak ve yeniden inşa etmek için yerel ve uluslararası girişimler düzenlemeye yardımcı olmuştur.

19.12.2010