“Sansür”, dün olduğu gibi, bugün de belli ölçülerde medyanın gündemindedir. Ancak bazıları ‘sansür’ denince; ‘yakın tarih’imizde yaşananları değil de, özellikle Sultan Abdülhamid dönemini hatırlar ve hatırlatır. Yapılan propagandalar sebebiyle de, maalesef, ‘sansür’ ile ‘Sultan Abdülhamid’ bir arada anılır duruma gelmiştir.
Sansür; ‘belirli bir düşünce veya sanat eserini, ilgili kurumların kendilerince gerekçelerle, kontrol altında tutması veya sınırlandırması’ olarak tarif ediliyor. Elbette Sultan Abdülhamid döneminde de ‘sansür’ uygulanmıştır, ama daha sonraki dönemlerde (Tek parti dönemi) Sultan Abdülhamid devrini aratacak öyle sansürler uygulanmıştır ki, şaşmamak mümkün değildir. Tabiî şaşabilmek için; uygulanan ‘sansür’lerin bilinmesi lâzım.
Gazeteciler Cemiyeti’nin “60. Yıl Projesi” olarak hayata geçirmek istediği “Medya Gözlem Merkezi” konusunda Aktüel’in (sayı: 2006-51, 14-20 Aralık 2006) sorularını cevaplandıran Hıfzı Topuz, sansür uygulamalarından da bahsetmiş. Topuz’un verdiği örnekleri, Sultan Abdülhamid dönemine ait olsa da, derginin derlediği “Tek parti devri sansürleri” daha ilgi çekici. İsterseniz, tek parti devri sansürlerinden örneklere bakalım:
*Karabekir’e sansür: Kâzım Karabekir’in beyanları nazarı itibare alınmayacaktır. Ve bunlardan bahsedilmeyecektir. Ankara muhabirlerine Halk Partisi’nden söylenmiştir.
*Şikâyet kılıklı neşriyat: Ekmekten, odundan ve kömürden, etten şikâyet kılıklı neşriyat yapılmayacaktır. 10 Ocak 1942
*Sadece geldi gitti: Türkiye’ye gelmiş olan İngiliz askeri heyetiyle mülakat yapılmaması, tafsilatlı yazı yazılmaması Dahiliye Vekaletinden bildirilmiştir. Sadece geldi, gitti yazılabilir. 14 Mayıs 1939
*Tefrikayı kesin: Yeni Sabah Gazetesi Müdürlüğüne, Sami Karayel’in Yüzleri başlıklı tefrikasını kesmenizi rica ederim. Verilen talimatı istismar yollu neşriyatta bulunmanız doğru değildir. 24 Mayıs 1942, Matbuat Umum Müdürü Selim Sarper.
*Üç sütun başlık: Tasvir-i Efkar Gazetesi Müdürlüğüne, Gazetenizin 19 Ağustos 1941 tarihli birinci sahifesinde Alman Rus Harbi serlevhasında bir haberi büyük başlıklarla üç sütun üzerine plase ettiğiniz görülmüştür. Bu hareketinizin talimata aykırı olduğunu saygılarımla bildiririm. Matbuat Umum Müdürü Vekili İzzettin Nişbay.
*Yabancı radyo haberleri: Türkiye’den bahseden radyo haberlerinin Matbuat Umum Müdürlüğü’nden izin alınmadıkça neşri yasaktır. 19 Eylül 1939.
*Rusya yazılmayacak: Rusya kelimesi yalnız başına kullanılmayacak. Sovyet Rusya diye yazılacaktır. 23 Aralık 1939.
*Oniki Adalar hakkında: Son zamanlarda gazetelerimizde Oniki Ada hakkında taleplerimiz olduğu izlenimini verecek neşriyat yapıldığı görülmektedir. Bundan böyle bu hususta katiyen yazı yazılmamasının, Türkçe siyasî gazetelerin mesul şahıslarına ehemmiyetle tebliğini rica ederim. 6 Ocak 1941.
*Bakanların gezileri: İcra Vekilleri Heyeti azalarının (Bakanlar Kurulu üyeleri, bakanlar) yurt içindeki seyahatleri hakkında Anadolu Ajansı tarafından verilecek haberlerden başka neşriyat yapılmamasını rica ederim. Matbuat Umum Müdürü Selim Sarper, 24 Mayıs 1942,
Bu örneklerden sonra, Sultan Abdülhamid’i suçlayanların biraz düşünmesi gerekmez mi?
21.12.2006
E-Posta:
[email protected]
|
