|
Türkiye’nin birçok bölgesinde olduğu gibi Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde de teknolojinin gelişmesi bilgisayar ağırlıklı mesleklerde artışa yol açtı, özellikle el becerilerine dayalı mesleklerde gerilemeye sebep oldu.
DİYARBAKIR
Diyarbakır Esnaf ve san’atkarlar Odaları Birliği (DESOB) Başkanı Alican Ebedinoğlu, şehir merkezinde internet kafe sayısında ciddî bir artış olduğunu söyledi. Teknolojik gelişmelerle birlikte bilgisayar satışları ve onarımı gibi meslek dallarının oluştuğunu belirten Ebedinoğlu, “Buna bağlı olarak kentte Diyarbakır İnternet Kafe Odası kuruldu. Üye sayısındaki azalma nedeniyle ise Bakırcılar Odası kapandı” dedi.
Özellikle el san’atlarının teknolojik gelişmelerden olumsuz etkilendiğini vurgulayan Ebedinoğlu, beden gücüyle yapılan işlerde yeni makinelerin devreye girmesiyle insan gücünün azaldığını, bunun da çırak ve kalfa yetiştiriciliğini etkilediğini belirtti.
SİİRT
Siirt Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (SESOB) Başkanı Rıfat Ayyıldız, yaklaşık 70-80 yıl önce Siirt’te faaliyet gösteren mesleklerin bugün değiştiğini belirtti. Eskiden ‘Savak’ adı verilen ham bez dokumacılığı yapılan mesleklerin olduğunu, şimdi ise bu mesleklerin kaybolduğunu ifade eden Ayyıldız, “Bunların kendilerine has bir çarşıları vardı. Biraz daha yakın bir zamana baktığımızda da dericilerin, ayakkabı imalatçılarının ve semercilerin bir bir kapandığını görüyoruz” diye konuştu.
MARDİN
Mardin Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (MESOB) Genel Sekreteri Aydın Olgaç, Mardin’de özellikle bilgisayar onarımı, program yazılımı, dijital reklamcılık ve web sayfa tasarımcılığının bir meslek haline geldiğini bildirdi.
Gelişen teknoloji konusunda esnafın ciddî bir eleman sıkıntısı yaşadığını anlatan Olgaç, şöyle konuştu: “Bunun yanı sıra bakır, hasır işlemeciliği gibi meslekler de kaybolmaya yüz tuttu. Şu anda Mardin’de birkaç ustamız kaldı. Teknolojik gelişmeler gümüş ve taş işlemeciliğini etkilemedi. Bunun nedeni de taş işlemeciliğinin meslek liselerinde branş olarak öğretilmesi ve bazı ticarî işletmecilerin bu meslekler üzerinde yoğun bir şekilde durmasıdır.”
KAHRAMANMARAŞ
Kahramanmaraş’ın çok eski el san’atlarından olan el dokuma kilimcilik san’atı, kaybolmaya yüz tutarken, yerini iplik örme, bez dokuma, kumaş gibi büyük tekstil fabrikalarına bıraktı. Türkiye’nin iplik ihtiyacının yüzde 30’unu üreten Kahramanmaraş’ta, tekstil sanayiînin temelini el dokuması oluşturuyor. Türkiye’de kaybolmaya yüz tutan bakırcılık san’atı, şehirde kısmi olarak varlığını sürdürürken, kuyumculuk san’atı 10-15 dükkân ile devam ediyor. 400’ü atölye olmak üzere kuyumculuk sektörüyle uğraşan 550 esnaf bulunuyor.
Kahramanmaraş’ta Selçuklular döneminden bu yana gelen ceviz ağaç oyma san’atının eski usulden çıkarak, bugün bir imalat sektörü haline dönüştüğü ve Türkiye’nin pek çok bölgesine açılım gerçekleştirdiği kaydedildi.
Kahramanmaraşlı esnafın en eski mesleklerinden biri olan dondurmacılık, eski klasik yapı usullerini terk ederek, günümüzde büyük bir dondurma sanayine dönüştü. Kentte dondurma sektörü, ihracat kapısını aralamış durumda.
ADANA
Adana’da da bakırcılık ve at arabacılığı gibi meslekler yok olma noktasına geldi. Şehirde yaklaşık 10 yıl öncesine kadar nadiren bulunan internet kafelerin sayısı, Türkiye’nin birçok bölgesinde olduğu gibi her geçen yıl hızla arttı. Oda yetkilileri, şu anda Adana’da 170’i oyun oynatma ruhsatlı yaklaşık 470 internet kafe bulunduğunu belirttiler. Adana Umum Bakırcılar Sobacılar Tenekeciler Kovacılar ve Kalaycılar Odası Başkanı İbrahim Arıklar ise son 5 yılda üye sayısının 600’den yaklaşık 300’e düştüğünü söyledi.
Yaşadıkları sıkıntının en önemli sebebinin fabrikasyon ürünlerin piyasaya hakim olması olduğunu ifade eden Arıklar, “Fabrikasyon ürünler ucuza satılıyor. El san’atı ürünler bunlara göre daha pahalı olduğundan vatandaş alamıyor.Çoğumuzun ev ve dükkânı kendisine ait, aksi halde mesleklerimizi sürdürmemiz mümkün değil” dedi.
OSMANİYE’DE SARAÇLIK
Osmaniye’deki Rahime Hatun Mahallesi’nde, baba mesleği saraçlığı 22 yıldır sürdüren evli ve 6 çocuk babası Kadir Kocabaş (46), bölgede kendisinden başka bu işi yapan kimsenin kalmadığını söyledi. Kiracı olduğu 5 metrekarelik iş yerinde hayvan koşumları, inek yuları, köpek tasması gibi çeşitli ürünler yaptığını kaydeden Kocabaş, “Ürünlerin ham maddesini Bursa, Gaziantep ve Kahramanmaraş’tan alıyorum. Bölgede tek olduğum için, kazancım iyi. Köyler başta olmak üzere çevre il ve ilçelerden müşterilerim var” diye konuştu.
TEKİRDAĞ’DA NALBANTÇILIK
VE AT ARABACILIĞI
Tekirdağ Esnaf ve san’atkar Odaları Birliği Genel Sekreteri Fatma Eras, kentte birçok kişinin geçim kaynağı olan nalbantçılık ve at arabacılığı mesleklerinin yok olduğunu belirtti. Tekirdağ’da tekstil ve beyaz eşya fabrikalarının yaygınlaştığını ifade eden Eras, “Artık insanlar fabrikalarda çalışarak geçimlerini sağlıyorlar. Bunun dışında internet kafe işletmeciliği, otomotiv sektörü de son zamanlarda gelişen iş kolları arasında yer almakta” dedi.
KONYA
Konya’da teknolojinin gelişmesiyle birlikte hasır yastıkçılığı, çarıkçılık, bakırcılık, saat tamirciliği, halı tamirciliği ve bisikletçilik ile at arabası tamirciliği gibi meslekler kaybolmaya yüz tutarken, tıbbî ve aromatik bitkiler teknikerliği gibi yeni meslekler ortaya çıktı.
Konya’da, eskiden hemen hemen her cadde ve sokakta bisiklet satış ve tamirinin yapıldığı dükkânlar bulunurken, bugün bu dükkânlar oldukça azaldı.
Bir zamanlar Konya’da toplu taşımacılığın ve yük taşımacılığının vazgeçilmezi konumunda olan at arabaları da şehirde artık tamamen bitmiş durumda. Bu sebeple at arabası imal eden birçok marangoz, farklı işlere yöneldi.
SAMSUN’DA YÖREYE ÖZGÜ
MESLEKLER YOK OLUYOR
Samsun’da da yöreye özgü mesleklerin giderek yok olmaya yüz tuttuğu görülüyor. Eskiden balıkçılığın son derece önemli olduğu bölgede balıkçılığa ilgi getirdiği kazanç sebebiyle giderek azaldı. Ağ örmeciliği, kayık yapımı için eleman bulmakta güçlük çekiliyor.
Öte yandan, bölgede semercilik, sepet örmeciliği, yorgancılık, kalaycılık gibi mesleklerde, yeni eleman yetiştirilemiyor. Bölgede yöreye özgü mesleklerin yaşatılması için açılan kurslara yeterli ilginin olmadığı belirtiliyor.
VAN’DA RÖTUŞÇULAR İŞSİZ KALDI
Özellikle büyük fotoğraf stüdyolarının olmazsa olmazları arasında bulunan ve kendilerine en fazla ihtiyaç duyulduğu dönemlerde yüksek ücretle çalıştırılan rötuşçular, teknolijinin gelişmesiyle çağı yakalamaya çalışan stüdyolarda iş bulamaz duruma geldi.
Van’da, 1990’lı yılların sonuna kadar yalnızca 10 kişinin rötuş ustası olarak görev yaptığı fotoğraf stüdyolarında, 2000 yılından itibaren başlayan bilgisayarlı sisteme geçiş sürecinde fotoşop tekniğinden anlayan az sayıdaki rötuşçu görevine devam ederken, mesleğe yıllarını veren ancak bilgisayar kullanmayı bilmeyen rötuşçular işsiz kaldı.
“MAKİNELER ÇIKTI, EL ÜRÜNÜ
TALEP GÖRMEZ OLDU”
Teknolojinin gelişmesiyle, özellikle bilgisayar ve aksesuarlarına yönelik iş kolları giderek artıyor. Burdur Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Göller Bölge Birlik Başkanlığı Sicil Amiri Hüseyin Başıbüyük, deri tabaklama, kalaycılık, bakırcılık, testicilik, dokumacılık, kıtıkçılık, semercilik, yorgancılık, at arabacılığı gibi meslek dallarının teknolojik gelişmelerin karşısında yok olma noktasına geldiğini söyledi.
El emeğine bağlı ürünlerin, makine üretimine göre daha zahmetli ve pahalı olduğunu belirten Başıbüyük, “Makineler çıktı, el ürünleri talep görmez oldu. Vatandaşlar, daha ucuz olması sebebiyle makinelerle üretilen ürünleri tercih etmeye başladılar” dedi.
HATAY’DA DEMİRCİLİK
VE SEMERCİLİK YOK OLUYOR
Hatay’da da demircilik, bakırcılık, kalaycılık ve semercilik gibi meslekler yok olma noktasına geldi. Antakya Demirciler ve Bıçakçılar Odası Başkanı Fahrettin Kelahmetoğlu, 15 yıl öncesine kadar şehir genelinde 100’e yakın demirci ve bıçakçının bulunduğunu, bugün bu sayının 9’a düştüğünü söyledi.
Tarihî Uzun Çarşı içinde bulunan dükkânlarında demirci ve bıçakçılardan son emektarların görev yaptığını bildiren Kelahmetoğlu, “Onlar da vakit geçirmek için iş yerini açıyor, hiç satış yapmadan kepenk kapatıyor” dedi.
Trakya'da bir zamanların
geçim kaynağı: Süpürgecilik
Trakya’da bir zamanlar geçim kaynağı olan süpürgecilik, kalaycılık, demircilik ve ahşap oymacılığı, teknolojinin gelişmesiyle birlikte yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan meslekler arasında yer alıyor. İnternet kafeler, otomotiv sektörü, büyük marketler, bilişim, hazır giyim gibi sektörler de yeni iş sahaları olarak dikkati çekiyor.
Kırklareli'de 200 demirci ustası kaldı
Kırklareli Esnaf ve Sanatkârlar Odası Başkanı Ali Fuat Şeker, 1984 yılında 400’e yakın demirci ustasının olduğu kentte şimdi bu sayının 200’e düştüğünü söyledi. 2002 yılından bu yana internet kafe işletmeciliğinde büyük artış olduğunu bildiren Şeker, evlerdeki internet sayısının artmasına rağmen, internet kafe işletmeciliğinde düşüş olmadığını, halen odaya kayıtlı 100 internet kafe bulunduğunu belirtti.
Doğu Karadeniz
Teknoloji ile birlikte Doğu Karadeniz’de birçok meslek de yok oluyor. Yörenin en önemli meslek grupları arasında yer alan kalaycılık, her geçen yıl daha da azalıyor.
Trabzon ve Rize’de bulunan kalaycılar, çırak ve usta yetiştirememekten şikâyetçi. Trabzon’da, bir zamanlar çekiç sesinin eksik olmadığı Bakırcılar Çarşısı’nda adeta bir sessizlik hakim. Kalaycı ve bakırcılar, teknoloji ile kaybolmaya başlayan iş kollarını büyük özlemle anıyorlar.
Ispartanın simgesi: Halı
Isparta’da şehrinin simgeleri arasında yer alan halıcılık, son temsilcileri tarafından yaşatılmaya çalışılıyor. Geçmişte Isparta’da yaygın olan mescilik, yemenicilik, semercilik, mumculuk, sabunculuk, kendircilik, cezvecilik, bakırcılık, kavafçılık, demircilik, çilingircilik, oymacılık, bıçakçılık, hasırcılık ve keçecilik, gelişen teknoloji ve yeni iş kolları karşısında sona eren meslekler arasında yer aldı. Isparta ekonomisinin bir dönem lokomotifleri arasında olan halıcılık, dericilik, kalaycılık ve sobacılık ise son temsilcilerinin elinde sürdürülmeye çalışılan meslekler arasında bulunuyor.
Antalya da teknolojiye yenik düşen illerden
Antalya Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (AESOB) Başkanı Orhan Tolunay, Antalya’da eskiden bakırcılık, kalaycılık, semercilik ve demircilik gibi mesleklerin yüzlerce esnaf tarafından icra edildiğini, ancak gelişen teknoloji ve makineleşmeyle birlikte bu meslek dallarının ortadan kalkmak üzere olduğunu belirtti.
Zanaatkârların yetiştirecek genç insan bulamadıklarını ifade eden Tolunay, "Teknoloji dünyasında yaşanan gelişmelerle bu tür meslekler tarihe gömülüyor" dedi.
| 
