Bu hafta yolculuğumuz İzmir üzerinden devam etmekte. Bu sefer sizleri memleketime götürüyorum. Patates deyince herkesin aklına gelen bir yer. Evet, bu hafta yolculuğumuz Ödemiş’e.
Ödemiş deyince ilk hafta sizleri Birgi’ye konuk edeceğim. Birgi’nin bir camisi var ki benzersiz bir güzellikte. Aslan minyatür heykelli bir cami. İlginç bir hikâyesi var. Minaresi çalınmış ve daha sonra çalan kişi geri getirerek onu yerine yerleştirmişler.
Birgi Camii: 1311–1312 yılında Aydınoğlu Mehmet Bey tarafından yaptırılan Ulu Cami, duvarları kesme taşlarla örülü, kare planlı, beş nefli, sekiz sütunlu, ahşap tavanlı, kalın tuğla süslemeleri ve minaresi ile dikkat çekmektedir. Mihrap çifte kıvrık dallı, barok tarzı süslemelerle çevrili, firuze ve koyu mor renkli, geometrik yıldız ve geçmelerle süslü çinilerle kaplıdır. Minber ise Selçuklu süsleme sanatının en güzel örneklerinden olup, ceviz ağacından ve kündekari yöntemiyle yapılmış, tek bir çivi kullanılmamıştır.
Birgi Ulu Camii'nin iç avlusunda, caminin batısında Aydınoğulları Türbesi yer alır. Giriş kapısındaki kitabeden hicri 734 yılında tamamlandığı yazılmaktadır. Kare planlı dört duvar üzerine sekizgen kasnaklı kubbesi vardır. Türbe içerisinde dört mezar bulunur. Mezar taşlarında sadece isimler vardır. Mezarları Aydınoğlu Mehmet Bey ve oğulları İsa, Bahadır ve Gazi Umur Beylere ait oldukları anlaşılmaktadır.
Bu cami çok değişik bir havaya sahip; ilk önce tarihi bizlere anlatıyor. Mutlaka giderek görmelisiniz.
Birgivi Mehmet Efendi Medresesi: Ulu Cami karşısında yer alan medrese, 1554 yılında Padişah II. Selim’in hocası Birgili Ataullah Efendi tarafından yaptırılmıştır. Medresenin hocalığına getirilen Mehmet Efendi ömrünün sonuna kadar İslâmî ilimleri yaymış, çevresinde denge ve düzenin sağlanmasında etkili olmuştur. Bu sebeple kendisine Birgili anlamına gelen “Birgivî’ lâkabı verilmiştir.
Medrese 8 m eninde, 19 m boyunda dikdörtgen bir alana yayılmış olup, çok kubbeli bir yapıdır. Giriş revaklıdır. Revaklı girişin üzerini sekizgen kubbe kasnağına oturan üç yüksek kubbe örter. Medrese, kapıları revaklı girişe açılan ve her birini bir kubbenin örttüğü yedi odadan oluşmaktadır. Birgivi Mehmet Efendi Medresesi XVI. yüzyıl medreselerinin küçük ve tipik bir örneğidir.
Çakırağa Konağı: Çakırağa Konağı Türk mimarisinde Osmanlı gündelik hayatının anlaşılmasında önemli bir kaynaktır. Ahşap Türk evlerinin en güzel örneklerindendir. Konak, çiçeklerle bezeli bahçenin ucunda, yoldan görülmeyecek şekilde yüksek duvarlarla korunuyor. 1761 yılında zengin bir tüccar olan Çakıroğlu Mehmet Bey tarafından yaptırılan konak üç katlıdır. Alt katta taşlık, mutfak, ahır, misafir bekleme odası bulunur. İkinci kat kışlık olarak kullanıldığından daha korunaklıdır. Bütün odaların geniş bir sofaya baktığı konak, şömineyle ısıtılıyordu. Odalardaki duvar ve tavan süslemeleri kalem işleri, ahşap oymacılık kayda değerdir. Misafir odalarında yıkanma bölümleri vardır. Merdiven kapağını kaldırarak üçüncü kata çıkılıyor (yazlık kat). Daha aydınlık ve kalem işleri bakımından daha zengin olan katta, iki de duvar resmi vardır.
Çakıroğlu Mehmet Bey, biri İzmirli, diğeri İstanbullu iki hanımla evlenmiştir. Hanımlar memleket hasreti çekmesin diye, odaların duvarlarına İzmir ve İstanbul’un birer görüntüsünü yaptırmıştır. Resimler, hem şehirlerin o günkü görüntülerini vermek açısından, hem de resim sanatı yönünden son derece önemlidir. İçi olduğu kadar dışı da çiçek ve motiflerle bezeli konak pek çok turistin ilgi odağı konumundadır. Bir dönem Aydınoğlu Beyliği’ne başşehirlik yapmış olan Birgi Ödemiş’in bir beldesidir. Birgi’de, Aydınoğulları Beyliği ve Osmanlılara ait çok sayıda eser bulunmaktadır. Ulu Cami, Aydınoğulları Camii, Karaoğlu Camii, Derviş Ağa Camii, Birgivi Mehmet Efendi Medresesi, Sultan Şah Türbesi, Çakırağa Konağı bu eserlerden bazılarıdır. Ödemiş Müzesi bölge tarihini yansıtan arkeolojik ve etnografik eserler bakımından zengindir.
Tarihin büyük şahidi olan bu yer bu güzellikleri ve sıcak samimî insanları ile herkesi karşılıyor. Görülecek yerler listesi yapıyorsanız Birgi’yi de bu listeye katınız. Haftaya Ödemiş’te buluşmak üzere…
* Turizm ve Kültür Bakanlığı - İzmir - Birgi