Önce israfın manevî boyutunu ele alalalım. Ardından da israfsızlık ve iktisadın, kalkınmanın ve sosyal refahın itici gücü olduğunu ortaya koymaya çalışalım. İsraf nedir? İsrafın dehşetli sonuçları ferd, aile ve toplum hayatına nasıl yansır; refah ve kalkınmayı nasıl engeller?
İsraf; saçıp savurmak, ihtiyaç olmadığı halde rastgele harcamak, alabildiğine ve boşu boşuna tüketmektir.
Hiç şüphesiz İslâmın reddettiği israf, sadece yeme, içme ve maddî hususları kapsamaz. Konuşmaktan gezmeye, eğlenmekten diğer fiil ve hareketlere kadar, hayatın bütün safhalarını; ferd, aile ve toplumun tüm katmanlarını ilgilendirir. Beyin israfı, zaman israfı, gençlik israfı, mal israfı ve değerler adına ne varsa, bu kapsama girer.
İsraf aynı zamanda kanaatsizliktir. Kanaatsizlik ise çalışmanın şevkini kırar, tembelliğe atar. Hayatından şikâyet kapısını açar, mütemadiyen şekva ettirir. Hem ihlâsı kırar, riyâ kapısını açar. Hem izzeti kırar dilencilik yolunu gösterir.1
İsraf, tatminsizliği, zilleti, sefâheti, sefâhet de sefâletin kapısını açar. Bunlar da ahlâksızlığı doğurur. Müsrif insanların, gelirleri astronomik rakamlara ulaştığı halde; yine de “Yetmiyor, yetiştiremiyoruz. Durumumuz iyi değil!” diye şekva ettiklerini sık sık duyarsınız. Hastane, hapishane, meyhane ve mezaristanların, gençlerle dolup taşmasında, bugünkü Batı medeniyetinin müsrif anlayışının payı büyük değil midir?
Nefis, israfı sever. Eğer insan, bu kötü hasleti, “iktisat” ile terbiye etmezse, başına çok hazîn haller açar. İsrafın çok çarpıcı zararları vardır. Bunları maddeler halinde özetlersek şöyle bir manzara çıkar önümüze:
* İsraf, nimeti hafife almaktır.2
* İsraf şükre zıttır.
* İsraf, saçıp savurmak ve nimete saygısızlıktır.
* İsraf ve hırsta büyük bir ceza vardır.3
* Söz de mal gibidir, onda da israf etmemek gerekir.4 Diğer duyu, duygu ve hislerin de israfı söz konusudur.
* İslâm medeniyetinin dışındaki sistem, anlayış, iktisat ve kanaatin esasını bozmuş, israf, hırs ve tamayı kamçılamış.
* İsraf eden, Süfyana ve nefsine esir olur.5
* İsrafa harcanacak olan para, çok pahalıdır.6
* İsraf sefahetin, sefahet sefâletin kapısıdır.
* Eğer bu kötü huy giderilemezse, karşılığında çok mukaddesat verilir.
* Rüşvet ve ahlâksızlığın, harama girmenin sebeplerinden birisi de israftır.
* İsraf ve sefahet, medeniyeti yıkar.7
* Bugünkü medeniyet, iktisat ve kanaat esasını bozmuş, israf, hırs ve tamaya sevk ediyor.8
* Yaratılışta, kâinatta hiçbir israf ve abesiyet yoktur.9
* Şeriat, israftan men eder.
* İsrafta hayır, hayırda israf yoktur.
* Kanaatsizlik ve iktisatsızlık yolu, yani israf; sefâhete, israfa, zulme, harama sevk eder.10
* İsraf eden iflas eder.
Dipnotlar: 1- Lem’alar, 135.; 2- Mektûbât, s. 227.; 3- Latif Nükteler, s. 64.; 4- Hutbe-i Şâmiye, s. 162.; 5- Şuâlar, s. 490.; 6- Lem’alar, 146.; 7- Divân-ı Harb-i Örfî, s. 71.; 8- Hutbe-i Şâmiye, s. 158.; 9- Lem’alar, s. 303.; 10- Hutbe-i Şâmiye, s. 157.
14.12.2006
E-Posta:
[email protected] [email protected]
|
