Londra’daki NATO Zirvesi öncesi, Türkiye ile İttifak arasındaki ilişkilerde ciddÎ bir gerilim söz konusu. Diplomatlara göre S-400’leri aktif olarak kullanması halinde Türkiye, karar mekanizmalarından dışlanabilir.
NATO’nun 3-4 Aralık Londra Zirvesi, Türkiye ve müttefiklerinin yoğun eleştirileri altında toplanıyor. Uzmanlara göre Türkiye-NATO ilişkileri, tarihinin ‘en derin güven bunalımını’ yaşıyor. Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın alması ile başlayan gerilim, Türkiye’nin Suriye harekâtı ile tırmandı. Türkiye de bir süredir, NATO’yu terörle mücadelede kendisini yalnız bırakmakla suçluyor. Türkiye ve NATO arasındaki görüş ayrılığının en önemli nedenlerinden biri olarak Suriye krizi gösteriliyor.
YPG çıkmazı
İsim vermeyen ABD’li NATO yetkilisi, Suriye kriziyle birlikte Türkiye’nin NATO’daki durumunun farklılaştığını belirterek “Konsensüse ulaşmada Türkiye kendi cephesinden haklı nedenlerle güçlükler çıkardı. Görüş ayrılığının ana nedeni, terör örgütlerinin tanınmasıyla ilgili” dedi. Türkiye, YPG/PYD’nin terör örgütü olarak tanınmasını istiyor. NATO diplomatı devamında, “NATO’nun Avrupa Birliği ya da Birleşmiş Milletler gibi bir terör örgütleri listesi yoktur. NATO’nun ve ülkelerin savunma planlarında birtakım gruplar, ülke ve bölge bazında incelenir ve orada terör gruplarına atıflar yapılır. O planlar içinde kısa bir tehdit değerlendirmesi de yer alır” diye konuştu. NATO’da “homurdanmaların” ilk olarak Afrin Harekâtı sırasında başladığını belirten İttifak’ta görevli bir Türk diplomat ise “Afrin Harekatı’nı anlattık ve PYD’ye terör örgütü olarak atıf yaptırdık. Barış Pınarı’ndaki gibi Türkiye’yi köşeye sıkıştırmaya dönük yoğun eleştiriler olmadı. YPG/PYD’nin olduğu alanlara Türkiye girmeye başladıkça, sıkıntılar patlak verdi” diyor.
Karşılıklı güvensizlik
“İlişkilerin bu kadar sorunlu olduğu başka bir dönem olmadığını” vurgulayan diplomatik ve askeri kaynaklara göre, “Batı, büyük ölçüde Türkiye’ye güvenini yitirdi.” İlişkilere güvensizliğin hâkim olduğunu belirten kaynaklar, “Türkiye’de de Batı’ya karşı zaten var olan güvensizlik iyice derinleşti ve bunun temelinde büyük ölçüde iç politika yatıyor” ifadesini kullanıyor. DW Türkçe’ye konuşan yetkililer, NATO’daki rahatsızlığın esas kaynağı olarak, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 savunma sistemini almasını ve bunu aktif hale getirmeye yönelik adımları gösteriyor. ABD’li NATO yetkilisi, “S-400’ler, NATO içinde ciddî bir krizdir. Rusya ile 2014’den sonra ortaya çıkan ilişkiler ağında Rusya gibi bir ülkeden S-400 alınması doğru değildir. ABD S-400’ün faaliyete geçtiğini ve sürekli kullanıldığını tesbit ettiği anda ABD ile ilişkiler çok sıkıntıya girecektir” şeklinde konuşuyor.
5’inci madde tartışması
NATO ile yaşanan gerginliklerden biri de, 5’inci Madde’nin çalıştırılmamasına ilişkin. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 10 Ekim’de “Biz bir NATO üyesi ülkeyiz. 5’inci Madde’yi gayet iyi biliyorlar. Terör örgütleri NATO üyesi olan Türkiye’ye saldırırken siz sessiz kalamazsınız” demişti. NATO’yu kuran 1949 tarihli Washington Antlaşması’nın 5’inci Madde’si herhangi bir üyeye silahlı saldırıya tüm İttifak’a yapılmış gibi ortak karşılık verilmesini düzenliyor. “Türkiye 5’inci Madde’nin işletilmesi için bugüne kadar talepte bulunmadı” diyen NATO kaynakları, bu maddenin sadece bir defa, 11 Eylül saldırılarının ardından Afganistan’da kullanıldığını hatırlatıyor.