Click Here!
      "Gerçekten" haber verir 01 Kasım 2007

Eski tarihli sayılar

Görüş, teklif ve
eleştirilerinizi
[email protected]
adresine bekliyoruz.
 

Ali FERŞADOĞLU

Asr-ı Saadet’te meşveret



İşlerini istişare ile yürütenler bilir ki, Peygamberimiz (asm), görüşlerini zorla kabul ettirmeye çalışan bir önder değildi. Vahyi aynen tebliğ eder, ona uyar ve uyulmasını emrederdi. Ancak vahye dayanmayan hususlarda kendi şahsî görüşünü sahabelerle eşit tutardı. Hemen her hususta ashabıyla meşveret eder, onların görüşlerini alırdı. Ebû Hureyre (ra); “Ben, Resûlullah’tan daha fazla arkadaşlarıyla meşveret eden birini görmedim”1 der. Bedir, Uhud, Hendek savaşları öncesinde, ordunun konuşlandırılmasında, savaş taktiklerinin tesbitinde ve savaş esirlerinin akıbeti hususundaki en kritik konularda ashabına danışmış, onların fikirlerini almış, kendi düşüncesine aykırı olduğu halde ona göre hareket etmiştir.2

Peygamberimiz (asm), Uhud Savaşı sırasında, düşman saflarındaki bir kısım bedevîleri savaşmaktan caydırmak için Medine hurmalarından pay vermeyi teklif etmeyi gündeme getirmişti. Ancak sahabeler bu fikrin vahye dayanmadığını öğrenince, bunun zillet ihtivâ eden bir teklif olacağı gerekçesiyle itiraz etmişler, Peygamberimiz (asm) de vazgeçmişti.

Mekkeli müşrikler, onu Müslümanları ortadan kaldırmak için savaş ilân etmişlerdi. Mücahidlerle istişâre eden Hz. Peygamber (asm), 305 kişilik ordusunu Bedir’e getirerek kuyulara yakın bir yerde konuşlandırmıştı. Bedir Savaşı, bir avuç Müslümanın ve İslâmiyetin mukadderâtı, geleceğiyle ilgili bir savaştır. Hz. Peygamber (asm) “Mâdem durum bu kadar hassas, öyle ise inisiyatifi ben elime alıyorum!” demiyor. Ashabıyla karargâhın nerede kurulması gerektiğini görüşüyor. Henüz 33 yaşında bir genç olan Hübab bin Münzir (ra) ayağa kalkarak, “Ya Resûlallah! Burası, sana Allah’ın emrettiği, bizim için ileri gidilmesi veya geri çekilmesi câiz olmayan bir yer midir? Yoksa şahsî bir görüş neticesi bir harp tedbiri olarak mı seçildi?” diye soruyor.

Resûl-i Ekrem Efendimiz (asm), “Hayır, şahsî bir görüş neticesi, bir harp tedbiri icâbı olarak düşünüldü!” diye buyuruyor.

Bunun üzerine Hubab şöyle diyor:

“Ya Resulallah! Burada karargâh kurmak pek muvafık değildir. Siz halkı hemen buradan kaldırınız. Kureyş kavminin konacağı yerin yakınındaki su başına gidip konalım. Ben orayı bilirim. Orada suyu bol ve tatlı bir kuyu vardır. Onun gerisindeki bütün kuyuları kapatalım. Sonra bir havuz yapıp, onu su ile dolduralım. Sonra da müşriklerle çarpışalım. Biz susadıkça havuzumuzdan içeriz. Onlar su bulup içemezler, zor duruma düşerler.”

Resûl-i Ekrem (asm) “Ey Hubab, doğru olan görüş senin işaret ettiğindir!” buyurarak meşverette alınan kararı uyguluyor.3

Kezâ, Uhud Harbi’nde de kendi düşüncesinin aksi olan ve istişare neticesinde ortaya çıkan ekseriyetin fikrine iştirak etmesi de, istişarenin önemini gösteren bir delildir. Esasen bu anlayış, âyetin ve sünnetin gereğidir. “Onlarla iş hususunda istişare et” âyetinin hemen ardından “Bir kere de azmettin mi, artık Allah’a güvenip dayan, çünkü Allah kendisine güvenip dayananları sever”4 denilmesi, meşveret kararının tereddütsüz uygulanması gerektiğini gösterir. Karar verilmişse, artık hemen uygulama safhasına geçilmelidir. Tereddüt olmamalı, emin ve kararlı bir şekilde, meşveret kararları uygulanmalıdır. Nitekim Uhud Savaşı öncesi, meşveretten “meydan savaşı” kararı çıkınca Resûlullah (asm) evine gidip zırhını giyer. “Meydan savaşı” isteyenlerin bir kısmı gelip, görüşlerinden vazgeçtiklerini söyleyince de, Resûlullah (asm); “Bir peygambere, zırhını giydiğinde, artık geriye dönmesi yakışmaz” diyerek isteklerini geri çevirir.5

Onun irtihalinden sonra da ashab-ı kirâm, gerek ahkâm âyetlerinin nasıl anlaşılacağı ve tatbik edileceği meselelerinde, gerekse sâir konularda meşveret yapardı. Yâni, daima değişik fikirlere, farklı görüşlere açıktı. Onlara bu zemini de hazırlamıştı. Peygamberliğini asla bir imtiyaz olarak ileri sürmez, genç, fakat isabetli görüş sahiplerini dinlerdi.

İlk halife Hz. Ebûbekir (ra), devlet başkanlığına, üç farklı görüş sahiplerinin şiddetli tartışmaları sonucunda seçimle gelmişti. Keza, diğer üç halife de yine seçimle gelmiş, meşvereti daima esas almışlardı.

İslâm âlimlerinin, temel meselelerdeki anlayış farkları, mezheplerin teferruâttaki farklı yorumları ve uygulamalardaki içtihadları da, başkalarının fikirlerine verilen değeri yansıtmaktadır.

Dipnotlar: 1-Tirmizî, Cihad, 35.; 2-İbni Kesir, II, 128-129.; 3-Sîre, 2:272; Tabakât, 3:567-568.; 4-Kur’ân, Âl-i İmran, 159.; 5-İbni Kesir, II, 91; Beydavî, I, 178.

01.11.2007

E-Posta: [email protected] [email protected]


 
Sayfa Başı  Yazıcıya uyarla  Arkadaşıma gönder  Geri


Önceki Yazıları

  (31.10.2007) - İstişâre nedir?

  (30.10.2007) - Bir ihtiyaç olan istişarenin esaslarını herkes öğrenmeli

  (29.10.2007) - Temel sosyal hastalığımız nedir?

  (27.10.2007) - Hizmet, tebliğ, katılım/meşveret, murakabe ve kontrol

  (25.10.2007) - Daire yapılanması ve sıkıntıların asıl kaynağı

  (24.10.2007) - İhlâsın harika maddî gücü

  (23.10.2007) - Ekonomik güç ve ihlâs

  (22.10.2007) - Gerilemenin sebepleri...

  (20.10.2007) - Şahs-ı mânevînin işini fertlerden beklemek

  (18.10.2007) - İşler şahs-ı mânevîye, istişare heyetine tevdî edilir

 

Bütün yazılar

YAZARLAR

  Abdil YILDIRIM

  Abdurrahman ŞEN

  Ali FERŞADOĞLU

  Ali OKTAY

  Cevat ÇAKIR

  Cevher İLHAN

  Davut ŞAHİN

  Faruk ÇAKIR

  Gökçe OK

  Habib FİDAN

  Hakan YALMAN

  Halil USLU

  Hasan GÜNEŞ

  Hasan YÜKSELTEN

  Hülya KARTAL

  Hüseyin EREN

  Hüseyin GÜLTEKİN

  Hüseyin YILMAZ

  Kazım GÜLEÇYÜZ

  Kemal BENEK

  M. Ali KAYA

  M. Latif SALİHOĞLU

  Mahmut NEDİM

  Mehmet KAPLAN

  Mehmet KARA

  Meryem TORTUK

  Mikail YAPRAK

  Murat ÇETİN

  Murat ÇİFTKAYA

  Mustafa ÖZCAN

  Nejat EREN

  Nimetullah AKAY

  Raşit YÜCEL

  S. Bahattin YAŞAR

  Saadet Bayri FİDAN

  Sami CEBECİ

  Sena DEMİR

  Serdar MURAT

  Suna DURMAZ

  Süleyman KÖSMENE

  Vehbi HORASANLI

  Yasemin GÜLEÇYÜZ

  Yasemin Uçal ABDULLAH

  Yeni Asyadan Size

  Zafer AKGÜL

  Zeynep GÜVENÇ

  İslam YAŞAR

  İsmail BERK

  Şaban DÖĞEN

  Şükrü BULUT


 Son Dakika Haberleri