"Ümitvar olunuz, şu istikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sada İslâm'ın sadası olacaktır."

Piyasalar

Irkçılık ve Milliyetçilik

04 Ocak 2019, Cuma
İnsan, sosyal bir varlıktır ve tarihinin bilinen en eski çağlarından beri toplu halde yaşamaya devam etmektedir; bu toplulukların “millet” karakterini alması yakın çağa dayanmaktadır.

Millet fikrinin, Fransız İnkılâbı ile ortaya çıktığı ve onun da etkisiyle önce Avrupa’ya, sonra dünyanın diğer bölgelerine yayıldığı kabul edilir. Fransız İhtilâlinin getirmiş olduğu milliyetçilik anlayışı, milleti ırk, dil ve din benzerliği gibi bir takım “nesnel” faktörlere dayandırmaktaydı. Bu görüşe göre millet, aynı ırktan gelen, aynı dili konuşan ve aynı dine inanan insanların meydana getirdiği topluluktur. Bu milliyetçilik anlayışı egemen güçler tarafından emperyalist amaçlarla ortaya çıkarılmış Darvinist düşünceyle yoğrulmuş bir anlayıştır. Bütün bu oluşumlar içinde Türk milliyetçiliği savaş sonunda ortaya çıkan birçok “milliyetçi” yönetim anlayışından birisidir ve Batıdaki emperyalizme nisbet için ortaya çıkmıştır. Diğer rejimler Avrupa sistemi içinde Avrupa’ya egemen olmaya uğraşırken, Türk milliyetçiliği Avrupa sistemine yabancı bir ülkede ve o sistemin egemenliğinden kurtulmak için kurgulanmıştır. Atatürkçü anlayışta milliyet bir milletin fertleri arasındaki birlikte yaşama duygusuna, bir ortak kültüre, bir ruh birliğine dayanmaktadır. Türkiye bazında ırkçılığı irdelemeye çalışırken Türkiye’deki ırkçılığın mevcut milliyetçilik anlayışına zıt, hayalci ve maceracı bir politika olduğu anlatılmaya çalışılacaktır.

Nesnel unsurlardan (ırk, dil, din) oluşan milliyetçilik anlayışında milliyetçi, kendi milliyeti dışındaki insanlarla gerçek ya da potansiyel sorunu olan bir insandır. Çünkü milliyetçilik, bir üstünlük iddiasını ya da en masum şekliyle bir “dışlayıcılık” tavrını ihtiva eder. İnsanın bir milliyette doğması kaçınılmaz bir durum olmakla beraber, başka türlüsü olamayacak bir şeydir. Ama kişinin milliyetini topluma veya başka toplumlara dikte etmeye çalışması anlamsızdır. Şöyle bir örnekle devam edersek milliyetçi kendinden başkasının ağzını veya burnunu beğenmeyen birine benzer. Çoğu zaman da beğenmediği bu ağız ve burunları düzeltme yolunda kendine göre anlaşılır sebepler vardır.

Milliyetçilik akımı çok uluslu Osmanlı İmparatorluğu’nun temellerini sarsınca Osmanlıcılık ve İslâmcılık anmayışları zayıflamış bütünleştirici ilke olarak Türkçülük gündeme gelmiştir. Bu akımın Avrupa’dan Türkiye’ye taşıyan Jön Türkler olmuştur. Zaten Balkanlardaki milliyetçilik hareketlerinden olağanüstü etkilenmiş bu insanların gözünde Hıristiyanların ve Arapların ayrılmasından sonra kalan bağlayıcı olarak düşünülen tek seçenek Türkçülük oluyordu. Böylece dış etmenlerin etkisiyle Türk ve Müslüman doğunun çekiciliğiyle gelişim sürecine giren sınırlar ötesi Türkçülük ya da yeni adıyla Turancılık başladı. Türkçülük anlatımını, Rusya’da yaşayan Tatarlar da dâhil olmak üzere Türkiye, Kafkasya, Türkistan ve Afganistan’dan birleşik bir Turan birliğinin oluşması çabasında buldu. (Hans Kohn, Türk Milliyetçiliği “ç.: Ali Çetinkaya”, İst. Hilmi Kitabevi 1994. s. 36.). Yeni politika, tabiatı gereği saldırgan olmak zorundaydı ve buraların ele geçirilmesi gerekiyordu. Savaş ve savaşta Rus Çarlığı’nın yıkılması bu yayılmacı umutları güçlendirdi. Her ne kadar Türkçülük akımını yaymaya çalışan Jön Türkler, Turancılık fikrini benimsetmeye çalışmışlarsa da bu fikirlerini halktan çekindiklerinden dolayı açıkça söyleyememişlerdir. Osmanlıcılık, İslâmcılık ve Türkçülüğün üçlü kıskacından kurtulamamışlardır.

Osmanlı Devleti’nde gerçekte Batılılaşma girişimleri sürecinde ortaya çıkan Jön Tükler, İttihat ve Terakkî Türkçülüğünü, daha doğrusu ırkçılık kokan ve Alman emperyalizmine alet olan Turancılığı milliyetçilik ideolojisine dönüştürdüler. Bunun da ülke içerisinde birçok zararlı etkileri olmuştur.

Görüldüğü gibi Osmanlının son dönemlerinde ülkeye giren milliyetçilik akımı Türkiye Cumhuriyeti’nde de izlerini devam ettirmekte ve olumsuz sonuçlar doğurmaktadır.

Gerek günümüzde, gerekse Osmanlının son dönemlerinde ırkçılık birleştirici unsurlara olan bağlılığın zayıflamasıyla ortaya çıkmıştır. Irkçılığın bir kimlik çerçevesi ve bir iman kaynağı olarak çalışmasını önlemenin tek yolu kuvvetli bir müşterek kültür kurmak olacaktır. Fakat ne yazık ki, derin mânâda insanın günlük yaşayışına nüfuz eden değerlerin kabul edilmesi anlamında holojen bir kültürden bahsetmek mümkün değildir.

Neresinden bakılırsa bakılsın ırkçılık kötü ve zararlı bir ideolojidir. Irkçılık kötüdür. Zira dış münasebetleri bakımından Türkiye’yi çok nazik ve tehlikeli durumlara sürükleyebilir. Irkçılık siyasî bakımdan zararlıdır. Zira çok zaman faşizmden ayrı yaşayamaz. Irkçılık fenadır. Çünkü beraberinde azınlıkların baskı altında tutulmasını emredici bir tutum getirmektedir.

Milliyetçi ideoloji dünyanın her yerinde çelişkili olmak zorundadır. Bunun başlıca sebebi her türlü milliyetçiliğin “çiliğini” yaptığı “milliyeti” abartılı biçimde övmesi ve yüceltmesi, dünyanın merkezine koyması, dünyaya ve insanlığa o merkezin çıkarları açısından bakmasıdır. Bu yanlış bir anlayıştır. Milliyetçi ideolojilerin varsaydığı “üstün milletler” yoktur. Tarihin her döneminde ortaya çıkan, çeşitli başarılar gösteren milletler olmuştur. Karşılaştıkları sorunlara bütün insanlığı da ilgilendiren cevaplar vermeyi başarmış milletler de olmuştur. Ama bu örnekler bazı milletlerde seçkin bir üstünlük olduğunu ispatlayamaz. Milletler kadar evrensel konjonktür de önemlidir. Bir milletin dünya uygarlığına kattığı değerler, başka milletler tarafından da alınabilir, özümlenebilir, aşılabilir. Ayrıca kendi üstünlüğü inancından hareket ederek bunu başkalarına empoze etmeye çalışan milletler, o başkalarıyla birlikte kendi başkalarına da felâket getirmişlerdir.

Dünyanın her yerinde çelişkili olmakla birlikte bazı milletlerin milliyetçilikleri, o milletlerin yaşadığı tarihlerin sonucu olarak daha da çelişkili olmak zorundadır. Türkiye de bu kategoriye giriyor. “Türk milliyetçiliği” yapmak zor bir şey, çünkü Türkiye’nin millî bir tarihi yoktur.

Türkiye Cumhuriyeti adıyla bilinen ülkemizin üzerinde yaşayan bizler, Osmanlı toplumunun mirasçılarıyız. Osmanlı tarihi ise klâsik anlamda “millî” değildir. Bu büyük devletin sınırları arasında yaşayan Türkler bir tür “ana unsur” sayılabilir, ama geniş Osmanlı uygarlığına ve kültürüne Türklerin katkısı ötekilere göre daha sınırlıdır. Başka yerlerde olduğu gibi Türkiye’de de milliyetçi sağcılar askerî güce, askerî başarı ve kahramanlığa büyük değer verirler. Türk milliyetçiliğinde “askerî değerler” hâlâ son derece önemli bir yer tutar. Osmanlı devletinde, doğrusu uzun süreli askerî başarılar vardır. Gel gelelim, bu başarıları bütünüyle “Türk”lere mal etmek güçtür. Çünkü çok erken dönemlerden itibaren o başarıların sahibi olan ordunun temel gücü gayriTürk’tür.

Devşirme sistemiyle Müslümanlaştırılmış Acemi Ocağı’ndan geçerek Kapıkulu Askeri’nin çeşitli sınıflarını doldurmuş Hıristiyanlardır. Dolayısıyla Osmanlı’nın askerî başarılarını “asil Türk kanı” bağlamak mümkün değildir.

Aynı durum devletin genel yönetimi için de geçerlidir. Osmanlı Devleti’nin en belirleyici olmuş devlet adamlarının birçoğu ayrı kökenlerden gelmedir. Gedik Ahmet Paşa Rumdur, Mahmut Paşa Rum ya da Sırptır, Damat Makbul İbrahim Paşa Rum, Rüstem Paşa Hırvat, Sokullu Mehmet Paşa Boşnaktır. Duraklama Dönemi’nden sonra devşirme sistemi yozlaşmaya başlarken, saraya alınmış Kafkas kökenli köleler, kulların yerine geçmeye başlar. Böylece belirleyici devlet adamları Çerkes, Abaza ve Gürcüler arasından çıkar.

Aslında Osmanlı Hanedanı’nın kendisi de teknik anlamda Türk değildir. Aşağı yukarı bütün padişahların anneleri gayri Türk ve gayri Müslüman cariyelerdir. Çağın mantığı bakımından bunda yadırganacak bir şey yoktur. Çünkü Avrupa’nın bütün hanedanları da karşılıklı kız alıp vermiş ve ulusal saflığını koruyan hiçbir hanedan kalmamıştır. Irkçı yanı ağır basan bir milliyetçilik açısından bakıldığında Osmanlı toplumu, içinde yeşerip gelişen kültürde, millî değildir. En büyük Osmanlı mimarı olan Sinan Türk asıllı değildir. Müzik aynı şekilde bu topraklarda yaşayan bütün halkların eşdeğer katkılarıyla oluşmuştur. Makamların adlarında bile “Hicaz, Acem, Irak” kendilerini belli eder. Millî dile dayandığı için her zaman daha millî olması gereken edebiyata gelince, zaten Osmanlı dilinin kendisi tam olarak millî sayılmaz. Ayrıca âruz ölçüsünden söz sanatlarına Osmanlı şiiri, yâni edebiyatın temeli Arap ve Fars şiirlerinde özellikle Fars edebiyatının hegemonyası altındadır.

Sonuç olarak böyle bir tarihte Türk milliyetçiliği yapmak zordur. Gerçek tarihte yaşananlar, “Türk” vurgulu bir milliyetçiliğe uygun malzeme vermez. Irkçılık anlamında milliyetçilik yapmak insanların bütün çabalarını boşa çıkarır. İfade edildiği gibi saf ırk yoktur.

“Türklük” temeline bağlı bir milliyetçilik, var olan birçok milliyetçilik modelinden de daha çelişkili bir ideolojidir. Öyle ki, bu tür milliyetçiliği bugünün Türkiye Cumhuriyetinde yapmak, Türklerin yoğun olduğu başka yerlerde yapmaktan bile daha güçtür.

Meselâ Kırgızistan’da “Kırgız kanı” temelinde bir ırkçı milliyetçi ideoloji daha anlamlı olabilir. Çünkü orası görünüşte çok daha izole bir yerdir ve insanlar arasında fazla bir karışma olmadığını tahmin edebiliriz. Türkiye’de ise kimin kiminle karışmış olduğunu bilmek ne mümkün, ne de anlamlıdır. Bu durum Türk kanı kavramına önem verenler açısından acı. Kendi dogmatik ideolojileri dışında bu kavramın geçerliliğini bulabilecekleri bir yer yok—ne geçmişte, ne gelecekte.

-SON-

Okunma Sayısı: 6374
YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları Yeni Asya Gazetesi'ne aittir. Hiçbir haber veya yazının tamamı, kaynak gösterilse dahi özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan haber veya yazının bir bölümü, alıntılanan haber veya yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.

Yorumlar

(*)

(*)

(*)

Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve tamamı büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. İstendiğinde yasal kurumlara verilebilmesi için IP adresiniz kaydedilmektedir.
    (*)

    Namaz Vakitleri

    • İmsak

    • Güneş

    • Öğle

    • İkindi

    • Akşam

    • Yatsı