Demek nefiste öyle hata, kusur, eksiklik ve yanlışlıklar var ki, insan ancak onu temizleyince kurtuluşa erebiliyor.
Nefsi temize çıkarma değil bu, nefsi kötülüklerden, kötü huylardan temizlemedir. Çünkü nice insan nefsine toz kondurmaz, hata ve kusurlarını kabul etmez, sürekli savunmaya çalışır.
Demek nefsi çok iyi tanıyıp onunla ona göre mücadele etmek gerekiyor.
Yapısı ve yaratılışı gereği kendini hür ve serbest gören nefis, kendi hâline terk edilirse, insanı beklenmedik tehlikelere atabilir. Çünkü kontrol altında tutulmayıp bütün bütün serbest bırakıldığında nefsin yapamayacağı kötülük yoktur. Onun işi kötülükten kötülüğe koşmak, iyilikleri de kendinden bilip övünmek ve kendini beğenmeye kalkmaktır.
Nefsi bu duygudan kurtarmak için ona gerçek mahiyetini hatırlatmak gerekir. Mahiyeti kusur, noksanlık, âcizlik ve fakirlik değil midir nefsin? Bu hatırlatılmalıdır. İyilik ve başarılarının da, Allah’ın bir ihsanı olduğu gösterilmeli, övünme yerine şükür ve hamd etmesi gerektiği öğretilmelidir. Eğer nefse, “Nefsini temizleyen kurtuluşa ermiştir”1 sırrıyla kemâlinin kemâlsizlikte, kudretinin aczde, zenginliğinin Allah’a karşı fakirliğini hissetmekte olduğu hissettirilirse nefsin şerrinden kurtulunur.
Nefis, beraberindeki duygularla birlikte hareket ettiğinde komutanları olan akıl ve kalbi susturabilmektedir. Çünkü, “Tevehhüm ve heves ve his, ileriyi görmüyor, belki inkâr ediyorlar. Nefis dahi yardım etse, mahall-i îman olan kalb ve akıl susarlar, mağlûp oluyorlar.”2
Nefsin emirber bir neferi olan hevâ ve heves, aklı ve kalbi dinlemedikleri için insanı akla hayale gelmedik çirkeflerin içine sokarlar. O kadar ki, insanı insanlıktan çıkarırlar. “Hevâ, hevesin şe’ni budur dâima: İnsanı memsuh eder, sîreti değiştirir, mânevî meshediyor, değişir insaniyet.”3
Demek nefsi temizlemek, onun mahiyetini bilip kötülüklerinden arındırmak demektir. Kurtuluş ancak o zamandır.
Dipnotlar:
1- Şems Sûresi: 9.
2- Lem’alar, s. 73.
3- Sözler, s. 756; Îman ve Küfür Muvazeneleri, s. 237.
24.06.2008
E-Posta:
[email protected]
|
