Dünya ekonomisi, belki de hiç olmadığı kadar sarsıcı bir krizle karşı karşıya. Amerika’nın finans devi Lehman Brothers’in iflâsını duyurması başta ekonomi çevreleri olmak üzere herkesi şaşırttı. Acaba, sahip olduğu ekonomik güç ile, dünyanın jandarmalığına soyunan Amerika’yı mazlûmun ahı mı tuttu?
Yaşanan hadiseler, “Kapitalizmin sonu mu geldi?” sorusunun sorulmasına da sebep oldu. Umalım ki ‘insafsızlığın’ sonu gelmiş olsun...
İflâs eden ya da el değiştiren kurumların ‘çok büyük’ olması ve aynı zamanda da Amerika’da olması her hâlde tesadüf değildir. Maddeye, paraya gereğinden fazla kıymet veren sistem bir defa daha tepetaklak olmuş oldu. Dikkat edilirse iflâs eden ‘dev’ doğrudan üretim yapan bir sanayi şirketi değil. “Paradan para kazanan” bir şirket. Belki de bunca yıl yaptığı yanlışların, yıktığı ocakların, batırdığı ‘küçük firmalar’ın ahı tuttu!
Hadiseye daha genel bir çerçeveden bakarsak, Amerika’nın yaptığı kanunsuzluğun faturasını ödemeye başladığını da ifade edebiliriz. Irak, Afganistan ve benzer yerlerde keyfi işler yapan; binlerce insanın ölmesine sebep olan yöneticiler bu şekilde Amerika’yı felâkete sürüklemiş oldu.
Müzisyen Jarvis Cocker, ‘iflâs’ı değerlendirken şöyle demiş: “Kapitalizmin cezasını çektiğini görmek çok keyifli. Bence insanların çoğu şirketlerin gerçek ürünler üretmesini anlayabilir, ancak insanlar sadece paradan para kazanmak için kurulan kurumları anlamakta güçlük çekiyorlar.” (Sabah, 18 Eylül 2008)
“Paradan para kazandırmak” Türkiye’nin de dertlerinden biri. Son yıllarda yatırım ve üretim yapanlar değil, ‘faiz ve rant’tan para kazanılır hale geldi. Amerika’da patlak veren kriz, bu yönüyle Türkiye’yi de ilgilendiriyor. Bazı yöneticiler “biz sağlam duruyoruz, fazla etkilenmeyiz” derken, bazıları da krizin dalga dalga geleceğini ifade ediyor. Doğru tesbit, Türkiye’nin de bu krizden etkileneceğidir. “Bize bir şey olmaz” demek, sadece krizin büyümesine sebep olabilir.
Felâketin büyüklüğü karşısında ‘son söz’lerini söyleyenler de var. Eski borsacı Max Keiser, “Bu ufak bir sinyal değil, çok manidar. Yeni bir dünya düzeniyle karşı karşıyayız. Amerika’nın sürücüsü olduğu küresel ekonomininsonu geldi” demiş. (agg.)
Önemli bir nokta da, batan ya da el değiştiren ‘dev’ şirketlerin; petrol fiyatlarını arttırmak için piyasalarla oynadıklarının ortaya çıkması. Lehman Brothers ve Merrill Lynch’in işbirliği yaparak dünya petrol piyasasını sarstıkları, fiyatları sun’î olarak yükselttikleri anlaşılmış. (Zaman, 19 Eylül 2008)
Petrol fiyatlarındaki artışın ‘normal’ olmadığı zaten belliydi, ama ‘suç’lular tesbit edilmemişti. Hatırlamak lâzım; Merrill Lynch, yaptığı her açıklama ile petrol fiyatlarının artacağını, hatta 200 dolara çıkabileceğini söyleyip duruyordu. Haksız kazanç, kazananlara yar olmamış oldu.
Amerikan ekonomisinin çökmesi hakkında her şey söylenebilir, ama işin özünde ‘mazlûm milletlerin ahı’ olsa gerek...
22.09.2008
E-Posta:
[email protected]
|
