CHP’nin üstünde bir Atatürk kültü sorunu var. Gerçi yalnız CHP’nin üstünde değil, çok yaygın. Dikkat edersen AKP CHP’ye saldırıyor; ama İsmet Paşa ile sınırlıyor. Atatürk’e dil uzatmıyor. Henüz o külte başkaldıracak kadar cesur değiller.

l Nedir bu Atatürk kültü?

Bir tarihte, Jivkov zamanında Bulgaristan’a gittim. Duvarda bir yazı gördüm, anlamını mihmandara sordum. “Dimitrov, Bulgaristan’ın yetiştirdiği büyük adamlardan biridir” yazıyormuş. Biz olsak  “En büyük Dimitrov” yazarız. Mihmandar olmaz dedi, “Dimitrov en büyükse, Jivkov eşeğin biri mi?” Bu bana çok aydınlatıcı geldi. İsmet Paşa ilk günlerine, “Cumhurbaşkanı oldum, paraya pula resmimi basarım” diye başlıyor. O zaman da birtakım insanlar “Atatürk büyüktü” diyorlar. “Atatürk büyüktü” demek, “İsmet Paşa büyük değil” anlamında kullanılıyor. Bir süre sonra halk partisi de uyanıyor,  “Tabii büyüktü, bizim partimizi o kurdu” diye bir açık artırmaya girişiyor. 

l Tek bir cümle çığ gibi büyüyüp buraya mı geldi?

Tabii başka şeyler de oldu. Mesela Demokrat Parti’nin Atatürk inkılaplarına ihanet ettiği söylendi. Zinhar yalan! Celal Bayar Halk Partisi’ndeki herkesten daha Atatürkçüydü, her şeyini ona borçlu. Menderes daha libero bir adamdı. Ama Celal Bayar çok sıkı Atatürkçüydü, sonuna kadar öyle kaldı.

l CHP’de bu ve benzeri tartışmalar olurken, diğer partiler CHP’yi hep tek parti dönemi CHP’sinin icraatlarıyla eleştiriyor. Ama herkes aynı paltonun altından çıkmadı mı? Siyasetteki tüm aktörler de o tek parti CHP’sinin varisi değil mi?

Tabii hepsi onun içinden çıktı. Hatta bunu İttihat Terakki’ye kadar geriletmek de mümkün. Doğrudan varis tabii ki CHP. Atatürk döneminde ezanın Türkçeleştirilmesine karşı sessiz bir muhalefet oluştu ve sonunda bir muhalefet birikti. Demokrasiye geçilirken Halk Partisi’nin kendisi de bu laikçi tutumdan vazgeçmek zorunda kaldı. Bir taraftan da komünizme karşı dinin koruyucu olacağı teşvik edildi.

l Sizce ulusalcı sözcüğü, CHP içinde sizin deyişinizle Atatürk kültü altında yaşayan kanadı anlatmak için doğru bir sözcük mü?

Doğru ama yetersiz. Ulusalcı, hep pozitif gibi düşünülüyor. Kemalist milliyetçilik sözde ırkçılıktan arınmış şekilde tanımlanıyor ama bu lafta kalıyor. Tek parti döneminde dediğini zorbalıkla yaptırdı, demokratik koşullar içinde de git gide güçten düştü. Bunlara ulusalcı muhafazakarlar demek daha doğru. CHP, Ecevit’ten beri sosyal demokrasiye yaklaşma çabasında. Ama sosyal demokrasi bir kere demokratik olmak zorunda. Bunlar demokrat değiller.

l Bunu külliyen CHP için mi söylüyorsunuz, yoksa parti içindeki bir grup için mi?

İçlerinde senin ulusalcı diye tanımladığın insanlar demokrat değiller.

l Sizin ulusalcı muhafazakar dedikleriniz...

Belki muhafazakar lafını da kullanmamak lazım, belki mürteci demek lazım. Bunlar, o başta söylediğim Atatürk kültünün zorlayıcıları.

l Kemal Kılıçdaroğlu bir süre önce şöyle bir açıklama yaptı: “Bizim altı okumuzdan biri milliyetçilik, Türkçesi de ulusalcılık. Ulusalcıyız aynı zamanda da sosyal demokratız”.

Altı ok arasında sosyal demokrasi yok.  

l Benim sorum başka: Aynı anda hem ulusalcı hem sosyal demokrat olunur mu?

Olunmaması lazım. O altı oktan biri de devletçilik. Oysa Halk Partisi artık devletçi değil. Günümüzde hiç kimse devletçi değil. Hiç kimse inkılapçı değil. Mevcudu koruma dışında yeni inkılaplar yapılsın diyen var mı? Yok. Sosyal demokrasiye gelince... Mustafa Kemal’in kafasında da ancak taktik olarak demokratik olmak vardı.
Konuşan: Zeynep Miraç, Milliyet, 4.2.2013