Türkiye’de faaliyet gösteren kayıtlı 10 bin Suriyeli işletmenin yalnızca yüzde 1’i kredi imkânlarına ulaşabiliyor.

ABD merkezli kâr amacı gütmeyen uluslar arası sivil toplum kuruluşu Building Markets’in 2020 Ocak ayında hazırladığı ‘Türkiye’deki Suriyeli İş insanlarının Finansmana Erişimi’ raporu, büyük çoğunluğunu küçük işletme sahiplerinin oluşturduğu Suriyeli girişimcilerin yüzde 43’ünün ihracat yaparak Türkiye ekonomisine katkıda bulunduğunu ortaya koydu. Körfez, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleriyle ticari ilişkiler kuran Suriyeli girişimciler yeni iş imkânları oluşturarak, mülteciler için istihdam sağlıyor.

Yerel mikro, küçük ve orta boyutlu işletmeleri (KOBİ), yeni iş fırsatlarıyla tanıştırarak krizden etkilenen ekonomilerin kalkınmasını hedefleyen BM destekli, kar amacı gütmeyen uluslar arası sivil toplum kuruluşu Building Markets, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 12 ülkede 25 binden fazla KOBİ’ye destek vererek istihdam meydana getirilmesini ve işletmelerin yeni müşteriler ile bağ kurmasını sağladı. Suriye İç Savaşı’ndan etkilenerek Türkiye’ye gelen mülteci girişimciler üzerine araştırmalar yapan Building Markets, 2016 yılında Türkiye’de 6 binin üzerinde kayıtlı Suriyeli işletmenin bulunduğunu, bu işletmelerin 300 milyon dolar değerinde sermayeyi beraberlerinde getirdiğini ortaya koydu. Bugün kayıtlı Suriyeli KOBİ sayısının 10 binin üzerinde olduğu raporlanırken, bu işletmelerin Türkiye için barındırdığı potansiyel, sermaye eksikliği, bürokratik engeller, hatalı yönlendirmeler ve yapılan yanlış yatırımlar dolayısıyla değerlendirilemiyor. 

SADECE YÜZDE 1’İ KREDİYE ULAŞABİLİYOR

Sahada gerçekleştirilen araştırmalara dayanan rapora göre Suriyeli KOBİ’lerin yalnızca yüzde 1’i kredi imkânlarına ulaşabiliyor. Bankalar tarafından ‘yüksek risk’ grubunda değerlendirilen Suriyeli girişimcilerin büyük bir çoğunluğu (yüzde 66’sı) bankacılık işlemleri için katılım bankalarını tercih ediyor. Girişimcilere Türkiye’de karşılaştıkları en temel sorunlar sorulduğunda, üçüncü sırayı ‘finans, kaynak eksikliği’ alırken işletme sahiplerinin yüzde 19’u Türkiye’nin vergi sistemini ve yasalarını bilmediğini ve gerekli finansal danışmanlık hizmetine ulaşamadıklarını belirtiyor.

SURİYELİ İŞLETMELER İSTİHDAM OLUŞTURUYOR 

Türkiye’de yer alan 10 binin üzerinde kayıtlı Suriyeli işletmenin yüzde 23’nün toptan-perakende ticaret ile uğraştığını, yüzde 14’ünün konaklama-gıda sektörlerinde bulunduğunu, yüzde 12’sinin de imalat ile uğraştığını belirten Building Markets raporu, işletmelerin yüzde 75’sinin ‘1 ila 5’ Suriyeli mülteciye iş imkânı sağladığını, yüzde 10’unun ‘6 ila 10’ Suriyeliyi istihdam ettiğini, yüzde 5’lik bir kısmı ise 11 ve üstü çalışana iş sağladığını ortaya koydu. 

KÜÇÜK SERMAYELER İLE AYAKTALAR 

Raporun dikkat çeken bir diğer kısmı ise, Suriyeli girişimcilerin şirketlerini ne kadar küçük sermayeler ile sürdürebildiklerini gözler önüne seriyor. Finansal destek alamayan ve vergi sistemine aşina olmayan Suriyeli girişimcilerin yüzde 65’i sermaye eksikliği çektiklerini belirtirken, işletmelerin büyük bir çoğunluğu 100 bin lira gibi düşük sermayeye ihtiyaç duyuyor. 

Reylan Keser - İstanbul