Pandemide ihalelerin şeffaflıktan uzaklaştığına dikkat çeken uzmanlar, kamu ihalelerinin büyük bir kısmının AKP ile doğrudan bağlantısı olan 1200 şirkete gittiğini belirtiyor.
Son dönemde kamu ihalelerinin, şeffaflığın ve rekabetin sağlanmadığı pazarlık usûlüyle yapılması yaygınlaştı. Gerekçe ise pandemi. Kamu İhale Kanunu’nun 21/b bendine göre doğal afetler, salgın hastalıklar, can ve mal kaybı tehlikesi gibi önceden öngörülemeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden hallerin ortaya çıkması halinde ihaleler âcil bir şekilde pazarlık usulüyle yapılabiliyor. Ancak bu gerekçe ile yapılan ve pandemiyle ilişkisi olmayan çok sayıda ihale var.
Pandemiyle ilgisi yok
DW Türkçe’ye konuşan Uluslararası Şeffaflık Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Oya Özarslan, 21/b maddesindeki âcil hallerin, pandemi dönemindeki bütün ihalelerin pazarlık usûlü ile yapılması anlamına gelmeyeceğini vurguluyor. 2020 yılında da âcil ihale yapmayı gerektirmeyen çok sayıda kamu alımı yapıldığını söyleyen Özarslan, “Bunların içinde elbette salgının gerektirdiği laboratuvar hizmet alımı, dezenfektan alımı ya da işte 12 aylık serum ve ilâç alımı gibi ihaleler var elbette olması gerektiği gibi. Ancak veri setinin çok büyük bir çoğunluğunu pandemi konusuyla hiç ilgisiz ve âcil ihale yapmanın hiç gerekmediği binek taşıt alımı, asfalt yapımı, kilitli parke alımı, pasta malzemeleri temini, hediyelik saat alımı, otogar yapımı, hızlı tren inşaatı gibi ihaleler oluşturuyor” diyor.
Ayrıcalık sağlanıyor
Oya Özarslan Dünya Bankası’nın yaptığı çalışmaya göre altyapı yatırımında dünyada en çok kamu ihalesi alan 10 büyük şirketin içinde Türkiye’den hükümete yakın 5 şirketin bulunduğunu hatırlatarak şunları söylüyor: “Hepimizin bildiği gibi mega projeler, köprüler, yollar, otoyolları, havaalanları, şehir hastaneleri gibi projelerin ihaleleri bu şirketlere verildi. Yine bu şirketlerin vergi indirimleri, teşvikler, kira ertelemeleri gibi ayrıcalıklara kolaylıkla sahip olduklarına da tanık olduk.” Araştırmacı Esra Gürakar’ın Kayırma Ekonomisi adlı çalışmasına da atıfta bulunan Özarslan, söz konusu çalışmaya göre kamu ihalelerin büyük bir kısmının AKP ile doğrudan bağlantısı olan 1200 şirkete gittiğini belirtiyor.