Sonrasında ise, İstiklâl Şâirimiz Merhum Mehmed Âkif Ersoy’a, bir seyahati sonrasında şu bildiğimiz “Avrupa” hakkındaki intıbâ’ları, yani “izlenimleri” sorulduğunda vermiş olduğu şu gâyet mânidâr, mânidâr olduğu kadar, aynı zamanda “veciz” şu cevaba sürat-i intikal ediyorum..

“İşleri var; ‘dinimiz’ gibi..

‘Dinleri’ var; ‘işlerimiz’ gibi…”

Oradan, biraz uzaklardan belki.. ama sesi tanıdık, çok yakın.. hem ülfet, hem de ünsiyet ettiğimiz, hem en büyük bir imam, hem de büyük bir şâir olan el-İdrîs Eşşâfii’nin şu ehemmiyetli ikazına muhatap oluyoruz..

“Eğer sen, kendini ‘hakk’la meşgûl etmezsen, ‘bâtıl’ gelir, seni ‘istîlâ eder…”

İnsanın fıtratında “boşluk” yok..

Eğer bizler, kabımızı, doğru zamanda, doğru malzemeyle, hem de yeteri kadar doldurmazsak/dolduramazsak, muhtemeldir ki, yanlış, hem de zararlı, belki de zehirli bir malzeme, yanlış bir zamanda, üstelik, yeterinden fazlasıyla gelip kabımızı/kaplarımızı dolduracaktır..

Psikolojideki şu “Kritik Eşik”i de aşmak ise cabası…

Yani, geri dönüşü olmayan bir yola girmiş olmak gibi.. iş işten geçip, şu meşhûr Basrâ’nın tamamen harabından sonra, durumun, konunun, bir de olayın vehâmetinin farkına varmak gibi..

Tıpkı Üstâdımız Bediüzzaman Said Nursi’nin, baştan sona büyük bir “teessüf”, hem de “hayal kırıklığı” ile dolu şu “hüzünlü” ifadelerinde, uyarılarında olduğu gibi..

“Eyvah! Aldandık..

Şu hayat-ı dünyeviyeyi sabit zannettik..

O zan sebebiyle bütün bütün zayi’ ettik..

Evet, şu güzerân-ı hayat bir uykudur, bir rüya gibi geçti..

Şu temelsiz ömür dahi, bir rüzgâr gibi uçar gider...”

***

“Ey bu Vatan Gençleri!

Firenkleri (Avrupalıları) taklide çalışmayınız!

Âyâ, Avrupa’nın size ettikleri hadsiz zulüm ve adâvetten sonra, hangi akıl ile onların sefahet ve bâtıl efkârlarına ittiba edip emniyet ediyorsunuz?!..

Yok! Yok!

Sefihane taklid edenler, ittiba değil, belki, ‘şuursuz olarak’ onların safına iltihak edip, kendi kendinizi ve kardeşlerinizi i’dam ediyorsunuz..

Âgâh olunuz ki, siz ahlâksızcasına ittiba ettikçe, hamiyet dâvâsında ‘yalancılık’ ediyorsunuz!.. Çünki şu sûrette ittibaınız, milliyetinize karşı bir ‘istihfaf’tır ve millete bir ‘istihza’dır!..”

***

“Ey uykuda iken kendilerini ayık zannedenler!

Umûr-u diniyede (dinin farz olan emirlerinde) müsâmaha (hoşgörü) veya teşebbühle (taklit ile) Medenî’lere yanaşmayın!

Çünki, aramızdaki dere pek derindir..

Doldurup, hatt-ı muvâsalayı (kavuşma noktasını) temin edemezsiniz..

Ya, siz de onlara ‘iltihak’ edersiniz; veya ‘dalâlete’ düşer boğulursunuz…”