On Altıncı Söz’ün âhirinde izah edilen şu, nasıl bir nefer bayramda bir müşir ile beraber huzur-u padişaha girer, sair vakitte zabitinin makamı ile onu tanır; aynen öyle de, her adam, hacda bir derece velîler gibi, Cenab-ı Hakkı “Rabbü’l-Arz” ve “Rabbü’l-Âlemîn” ünvanı ile tanımaya başlar ve o kibriya mertebeleri kalbine açıldıkça, ruhunu istilâ eden mükerrer ve hararetli hayret suallerine yine “Allahu ekber” tekrarıyla umumuna cevap verdiği misillü, –On Üçüncü Lem’a’nın âhirinde izahı bulunan ki– şeytanların en ehemmiyetli desiselerini köküyle kesip cevab-ı kat’î veren yine “Allahu ekber” olduğu gibi, bizim ahiret hakkındaki sualimize de kısa, fakat kuvvetli cevap verdiği misillü; “Elhamdülillah” cümlesi dahi haşri ihtar edip ister, bize der:

“Manam ahiretsiz olmaz. Çünkü ‘Ezelden ebede kadar her kimden ve her kime karşı bütün hamd ve şükür, Ona mahsustur’ ifade ettiğimden, bütün nimetlerin başı ve nimetleri hakikî nimet yapan ve bütün zîşuuru ademin hadsiz musibetlerinden kurtaran, yalnız saadet-i ebediye olabilir ve benim o küllî manama mukabele eder.”

Evet, her mü’min namazlardan sonra, her gün, hiç olmazsa yüz elliden ziyade “Elhamdülillah, Elhamdülillah” şer’an demesi ve manası da ezelden ebede kadar bir hadsiz geniş hamd ve şükrü ifade etmesi, ancak ve ancak saadet-i ebediyenin ve Cennetin peşin bir fiyatı ve muaccel bir pahasıdır. Ve dünyanın kısa ve fânî elemlerle âlûde olan nimetlerine münhasır olmaz ve mahsus değil. Ve onlara da ebedî nimetlere vesile olmaları cihetiyle bakar, şükreder.

”Sübhanallah” kelime-i kudsiyesi ise, Cenab-ı Hakkı şerikten, kusurdan, noksaniyetten, zulümden, aczden, merhametsizlikten, ihtiyaçtan ve aldatmaktan ve kemal ve cemal ve celâline muhalif olan bütün kusurattan takdis ve tenzih etmek manasıyla, saadet-i ebediyeyi ve celâl ve cemal ve kemal-i saltanatının haşmetine medar olan dâr-ı ahireti ve ondaki Cenneti ihtar edip, delâlet ve işaret eder. Yoksa, sâbıkan ispat edildiği gibi, saadet-i ebediye olmazsa, hem saltanatı, hem kemali, hem celâl, hem cemal, hem rahmeti kusur ve noksan lekeleriyle lekedar olurlar.

Şualar, On Birinci Şua, 8. Mesele, s. 258

LÛ­GAT­ÇE:

adem: yokluk.

âlûde: bulaşmış, bulaşık.

dâr-ı ahiret: ahiret yurdu.

delâlet: delil olma, gösterme.

medar-ı azamet ve kibriya: büyüklük vesilesi, sebebi.

muaccel: mühletsiz, vadesiz, peşin.

müşir: en yüksek askerî derece, mareşal.

neş’et etmek: meydana gelmek, oluşmak, çıkmak.

saadet-i ebediye: ebedî saadet, sonsuz mutluluk.

sabıkan: evvelce, bundan önce.

takdis: yüceltme, mukaddes sayma, kudsî ve mübarek sayma.

zîşuur: şuurlu, şuur sahibi.