İzmir’den okuyucumuz: “İktisat nedir? Dinimizde iktisat etmenin yeri ve önemi nedir?”
Sözlükte tutumlu olma, tasarruf, biriktirme, artırma, aşırılıklardan uzak durma, orta yolda olma, itidal üzere olma, uygun davranış ve hareket, ekonomik davranma mânâlarına gelen iktisat, dînimizin önemle üzerinde durduğu ve teşvik ettiği bir güzel davranış biçimidir, bir ahlâkî ve ekonomik güzelliktir.
İktisat cömertliğe, sahavete, hayra, ikrama ters olmadığı gibi, cimrilik, pintilik, hisset ve mal tutkunluğu anlamlarında da değildir.
Kur’ân iktisatlı ve tutumlu olmayı, aşırılıklardan kaçınmayı ve orta yoldan gitmeyi teşvik eder: “Eğer onlar Tevrat’ı, İncil’i ve Rablerinden onlara indirileni (Kur’ân’ı) doğru dürüst uygulasalardı, şüphesiz hem üstlerinden, hem de ayaklarının altından yerlerdi (yeraltı ve yerüstü servetlerinden istifade ederek refah içinde yaşarlardı). —Onlardan aşırılığa kaçmayan (iktisatlı, mutedil) bir zümre vardır; fakat çoğunun yaptıkları ne kötüdür!”1 Bir diğer âyette ise; “Onları sağ salim karaya çıkardığımız zaman bir kısmı orta yolu tutarlar”2 buyrulmuştur. Peygamber Efendimiz de (asm), “İktisat eden (tutumlu olan), aile belâsı çekmez” buyurmuştur.3
“Yiyiniz, içiniz; fakat israf etmeyiniz”4 âyetinin tefsirinde yedi nüktede iktisadı işleyen ve iktisadı ders veren Bedîüzzaman Hazretleri, Kur’ân’ın iktisadı kesin bir dil ile emrettiğini, israftan kaçınmayı da açık biçimde yasakladığını bildiriyor. Bediüzzaman’a göre, israf ve savurganlık şükre zıttır. Çünkü Allah’ın nimetlerini saçıp savurmak, onları hafife almak demektir. Oysa iktisat, yani tutumlu olmak, manevî bir şükürdür ki, Allah’ın nimetlerine karşı ticaretli bir hürmet ve saygı mânâsı taşımaktadır.5
***
Bekir Bey: “Otuz gün oruç adanır mı? Bir iş için otuz gün oruç adayan birisi şartı yerine geldiğinde otuz gün orucu peş peşe mi tutması lâzım?”
Cinsinden farz emir olan ibadetler adak konusu yapılabilir. Oruç farz bir emir olduğundan adak konusu yapılabileceği gibi, namaz, hac, zekât, kurban da adak konusu yapılabilir.
Şarta bağlı olarak otuz gün oruç adayan birisinin, şartı meydana geldiğinde otuz gün oruç tutması vacip olur. Bu oruçları peş peşe tutması lâzım gelmez. Yani aralıklı olarak tutabilir. Fakat vacip bir ibadet olduğundan fazla geciktirmemesi gerekir.
***
Yunus Bey: “Adadığımız adağın ne olduğunu unuttuysak ne yapmalıyız? Başka bir adak adasak olur mu?”
Adağımızı unutmuş isek, hatırlamaya çalışırız ve hatırladığımız kadar amel ederiz. Zaten hangi ibadeti adadığımızı biliyor isek eğer, ayrıntıyı unutsak bile, adadığımız ibadeti yapmamız yeterlidir. Meselâ kurban kesmeyi adamışsak eğer, bunu hatırladıktan sonra, koyun mu, keçi mi, dana mı olduğu veya hangi günde kesmeyi plânladığımız, ya da etini kimlere vereceğimiz gibi konularda unutma önemli değildir. Bu durumda kurban edilmesi caiz olan bir hayvan alır ve adak niyetiyle kurban ederiz. Etini fakir fukaraya dağıtırız. Allah kabul etsin. Âmin.
***
Kocaeli’den okuyucumuz: “Namazda bazen okuduğumuz âyetlerde eski savaşlardan bahsediliyor. Bunların namazda okunmasının hikmeti nedir?”
Kur’ân Allah kelâmıdır. Allah kelâmının her bir âyeti hangi konudan bahsetmiş olursa olsun, namazda kıraat olunur, yani okunur. Bahsettiği konuya bakılmaz. Okuduğumuz âyet bizimle kişisel olarak doğrudan ilgili olsun olmasın, Allah kelâmı olarak bizim Allah’a teveccühümüzde önemli bir vesîle teşkil eder. Allah’a, Allah kelâmı ile yönelmekten daha orijinal ne olabilir?
Dipnotlar:
1- Mâide Sûresi: 66 2- Lokman Sûresi: 32 3- Müsned, 1/447 4- A’râf Sûresi: 31 5- Lem’alar, s. 143
11.02.2007
E-Posta:
[email protected]
|
