Türkiye’nin İstanbul seçimlerine odaklandığı Haziran ayında halkın enflasyonu yükselişini sürdürdü. Haziran’da gıda fiyatları bir önceki aya göre yüzde 1,96 oranında artarken, altı aylık artış yüzde 26,53’e,  son bir yıllık artış ise yüzde 56,19’a çıktı. Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun Ar-Ge birimi KAMUAR’ın, Ankara’daki pazar ve marketlerden fiyatlarını düzenli olarak derlediği 78 zorunlu gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak yaptığı “halkın enflasyonu” araştırmasının Haziran ayı sonuçları açıklandı. Araştırmayla, gıda fiyatlarında yaşanan yükselişten en büyük zararı, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun ortaya konulması amaçlanıyor. Tüketim harcamaları araştırmaları, en yoksul yüzde 10’luk kesimin harcadığı her 100 liranın 31 lirasını gıda için yaptığını, en zengin yüzde 10’luk kesimin 100 liralık harcaması içerisinde gıdanın aldığı payın ise 13 lirada kaldığını gösteriyor. Dolayısıyla gıda fiyatlarında yaşanan artış ve azalışlar, harcamalarının büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda bulunan yoksulların enflasyonunu zenginlere göre çok daha fazla etkiliyor.

Sebze fiyatları yüzde 19.33’e yükseldi

Türkiye’deki aileler gıda için harcadıkları her 100 liranın 17,9 lirasını pirinç, ekmek, bulgur, buğday unu, makarna ve şehriye gibi ürünlere harcıyor. Diğer ülkelere göre miktar olarak çok az tüketilmesine rağmen, dünyanın belki de en yüksek fiyatlarının geçerli olması nedeniyle et ve balık için yapılan harcamalar ise gıda harcamalarının yüzde 22,4’ünü oluşturuyor. Süt, peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri ile yumurtanın gıda harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 13,4’ü buluyor. Türkiye’de gıda için harcanan her 100 liranın 5,5 lirası tereyağı dışındaki yağlara,10,8 lirası meyveye, 15,1 lirası sebzeye, 6,1 lirası şeker, reçel, bal gibi gıda ürünlerine, 3,1 lirası çay ve kahveye, 3,6 lirası alkolsüz içeceklere, 2,2 lirası ise diğer gıda maddelerine ayrılıyor. Haziranda, ekmek, un, bulgur, pirinç, makarna fiyatlarında bir önceki aya göre yüzde 0,71 oranında azalış yaşanırken, et-balık harcamalarında ise yüzde 2,37 oranında artış gözlendi. Haziran’da süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamaları yüzde 3,92 oranında azalırken, katı ve sıvı yağ fiyatlarında yüzde 1,07 oranında azalma kaydedildi. Meyve harcamalarının yüzde 8,6 oranında azaldığı haziran ayında sebze harcamalarında ise bir önceki aya göre yüzde 19,33 oranında artış kaydedildi. Bakliyat fiyatları yüzde 4,1 oranında azalırken, salça, zeytin, bal, çay tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer gıda fiyatlarında da yüzde 4,43 oranında artış oldu.

Fiyatlar bir yılda yarı yarıya arttı

Yılın ilk altı ayında gıda fiyatlarında toplam yüzde 26,53 oranında yükseliş kaydedildi.  Geçen yılın aralık ayına göre ekmek, un, bulgur vb. gıda ürünlerinin fiyatları yüzde 4,16, et ve balık fiyatları yüzde 11,94 oranında arttı. Süt ve süt ürünlerinin fiyatlarında yüzde 31,59, meyve fiyatlarında yüzde 47,24, sebze fiyatlarında yüzde 40,13, bakliyat fiyatlarında yüzde 1,96 artış oldu.  Yağ fiyatlarının yüzde 8,92 oranında arttığı bu dönemde, diğer gıda fiyatlarında ise yüzde 19,37 oranında yükseliş yaşandı. Gıda harcamalarında bir önceki yılın aynı ayına göre (Haziran 2018)  göre ise yüzde 56,19 oranında artış gözlendi.Haziran 2019 itibariyle son bir yılda ekmek, un, bulgur, makarna ve benzerlerinin fiyatlarında yüzde 18,99, et-balık fiyatlarında 19,38, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 46,87 oranında artış kaydedildi.  Bir yıl öncesine göre katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 23,15 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 101,41 oranında, sebze fiyatları ise yüzde 176,8 oranında artış gösterdi.  Bakliyat fiyatları yüzde 17,79 diğer gıda fiyatları ise yüzde 30,38 oranında arttı. 

Recep Gören