TALEPLERİ REDDETTİLER

Cezaevi idarelerinin, hükümlüler tarafından iletilen Yeni Asya’yı günlük olarak satın alma taleplerini güvenlik riski oluşturacağı gerekçesiyle veya diğer idarî veya operasyonel nedenlerle reddetmeleri üzerine konu AİHM gündemine taşındı.

HÜKÜMET İSPATLAYAMADI

“Hükümet, ihtilaf konusu tedbir için ileri sürülen gerekçelerin uygun olduğunu ve söz konusu tedbirin demokratik bir toplumda gerekli olduğunu ispatlayamadı’ diyen AİHM, bilgi ve fikir edinme hakkının ihlal edildiğine hükmetti.

***

AİHM: Yeni Asya’ya yasak, hak ihlalidir

AİHM, Yeni Asya gazetesinin cezaevlerine kabul edilmemesi ile ilgili hak ihlali kararı verdi.

Hukuk danışmanı Kadir Öztürk, X hesabında, AİHM gündemindeki Yeni Asya davalarını yazdı: “AİHM önündeki söz konusu başvurular, mahkum olan başvurucuların “Yeni Asya” günlük gazetesini alma talepleriyle ilgilidir. Cezaevi idareleri, güvenlik riski oluşturacağı gerekçesiyle veya diğer idari veya operasyonel nedenlerle gazeteyi satın almayı veya başvuruculara teslim etmeyi reddetti. Sözleşmenin 10. maddesine dayanarak, başvurucular bilgi ve fikir edinme haklarının ihlal edildiğinden şikayet etmektedirler. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ‘İfade özgürlüğü’ başlıklı 10. maddesi, ayrıca ‘Bilgi ve fikir edinme özgürlüğü‘nü de güvence altına almaktadır.”

Fikir edinme hakkına müdahale edildi mi?

“Başvurucuların farklı tarihlerdeki şikayetlerini AİHM, 30 Mayıs 2023 tarihinde Türk Hükümeti’ne bildirerek Hükümeti aşağıdaki soruları cevaplamaya davet etti: Sözleşme’nin 10 § 1 maddesi anlamında, yetkililerin söz konusu gazeteyi satın almayı veya dağıtmayı reddetmesi nedeniyle başvurucuların ifade özgürlüğüne, özellikle de bilgi ve fikir edinme haklarına bir müdahale olmuş mudur? Eğer öyleyse, bu müdahale yasayla öngörülmüş müydü ve Madde 10 § 2 açısından gerekli miydi? Özellikle, AYM’nin içtihadı da göz önünde bulundurulduğunda ulusal mahkemeler kararlarında, Sözleşme’nin 10. maddesinde yer alan ilkelere uygun olarak, başvurucuların ifade özgürlüğü hakkını söz konusu diğer menfaatler karşısında uygun bir şekilde dengelemiş midir?”

Savunmasını sundu

“Yine benzer bir şikayetle ilgili AİHM, 12 Aralık 2023 tarihinde taraflara bildirdiği İncedere ve Altay ve diğer iki başvuru kararında başvurucuların bilgi ve fikir edinme hakkını ihlal edildiğine hükmetti. Taraflar dostane çözüm üzerinde anlaşamadıkları için davada çekişmeli aşamaya geçildi ve bu kapsamda Türk Hükümeti savunmasını sundu. Savunmasında Hükümet, benzer davalarda dile getirdiği üzere ‘başvurucuların ifade özgürlüğü hakkına herhangi bir müdahalede bulunulmadığını, Yeni Asya gazetesinin resmî ilan ve reklam yayınlama hakkının bulunmadığını bu nedenle de ceza infaz kurumuna kabul edilemeyeceğini’ dile getirdi.”

Yasal bir temele oturmuyor

“AİHM, 3 Ocak 2024 tarihinde başvurucu ve avukatlara gönderdiği yazısında 6 Mart 2024 tarihine kadar Türk Hükümeti’nin gözlemlerine cevaben kendi gözlemlerini, varsa adil tazmin taleplerini ve dostane çözüm tekliflerini sunmaya davet etti. İlgililerin, 6 Mart 2024 tarihine kadar cevaplarını ve adil tazmin taleplerini sunması gerekir. Yeni Asya Gazetesi’nin cezaevlerine kabul edilmemesi İfade Özgürlüğü kapsamında ‘Bilgi ve Fikir Edinme Hakkı’nı ihlal etmektedir. Hükümet her ne kadar daha sonra Yeni Asya Gazetesi’nin ilan verme hakkını kaldırarak söz konusu gazetenin cezaevlerine kabul edilmemesini yasal bir temele oturtmaya çalışsa da bu çaba, ‘Bilgi ve Fikir Edinme Hakkı’nın ihlal edildiği gerçeğini değiştirmeyecektir.”

Tazminata hükmetti

 “AİHM, Mehmet Çiftçi davasında benzer şikayeti ele aldı. Bu davada da olayların meydana geldiği zamanda ceza infaz kurumunda tutulan başvurucu Mehmet Çiftçi’ye talep ettiği halde Yeni Asya gazetesi verilmemişti. Türk Hükümeti, AİHM’e sunduğu savunmasında ‘somut olayda, başvuranın ifade özgürlüğü hakkına müdahalede bulunulmadığını, başvurana gönderilen yayınlara, ceza infaz kurumunun düzen ve disiplini açısından tehdit oluşturduğu gerekçesiyle el konulduğunu ve bu tedbirin kurum ve başvuranın yararına olduğunu’ ileri sürdü. AİHM, 16 Kasım 2021 tarihinde taraflara bildirdiği kararında ‘Hükümet’in, ihtilaf konusu tedbiri haklı göstermek için ulusal makamlar tarafından ileri sürülen gerekçelerin uygun ve yeterli olduğunu ve söz konusu tedbirin demokratik bir toplumda gerekli olduğunu kanıtlamadığına’ kanaat getirerek başvurucunun bilgi ve fikir edinme hakkını ihlal edildiğine ve manevi tazminat bağlamında başvurucuya bin avro ödenmesine hükmetti.”