Habertürk’te yayınlanan “Faruk Aksoy ile Bayram Özel” programında konuşan tarihçi-yazar Murat Bardakçı, tek parti döneminde dine yönelik baskılara dikkat çekti. Bardakçı, İngiliz gazeteci Grace Ellison’ın 1928 yılında yayınlanan “An English Woman in Ankara” adlı eserinden bir bölüme atıfla, Mustafa Kemal’in 1923 yılında verdiği bir mülâkatta, “Benim bir dinim yok. Bazen bütün dinlerin denizin dibini boylamasını arzu ediyorum” dediğini aktardı. Bardakçı, bu sözün kaynağını açık bir şekilde belirtirken, tek parti dönemindeki bazı uygulamaların da bu yaklaşımı destekler nitelikte olduğunu söyledi. Bardakçı, özellikle Hac ibadetinin yasaklandığı yıllara vurgu yaparak, “Millet, kutsal görevi yerine getirebilmek için kaçak yollardan Hacca gidiyordu” dedi.

Dinî bayramlara da mesafeliydi

“Bizde maalesef herkesi Müslüman yapma merakı vardır” diyen Bardakçı, Mustafa Kemal’in bir kumandan ve devlet yöneticisi kimliğinin ayrı bir şey olduğunu fakat dinî görüşünün olmadığını kayıtlarla ifade etti. 2019’da yayınlanan bir yazısındaki belgeyi gösteren Murat Bardakçı, M. Kemal’in Kalem-i Mahsus Müdürü (Özel Kalem Müdürü) Hasan Rıza Beyin yazılı beyanını okudu: “Reis-i Cumhur Hazretleri dinî bayramlara fazla mevkî vermemek için vâkî olan tebrikâta cevap vermemeyi tercih buyurmuşlardır.” Yani M.Kemal’in dinî bayramların kutlanmasına da mesafeli durduğuna dikkat çekti.

Kur’ân öğretmek ve öğrenmek tutuklanma sebebiydi

Başka bir belge çıkaran Bardakçı, 13 Ekim 1924 tarihli M. Kemal imzalı şifreli bir telgraf okudu. Telgrafta, şu ifadeler yer aldı: “Başvekil İsmet Paşa Hazretlerine, Mevlid-i Nebevî akşamı saat 10’dan sonra İstanbul’da gazino, sinema ve çalgılı kahvelerin polis marifetiyle kapattırıldığı ajanslardan okundu. Tahkîkat yaptırarak halkın kanun hilafına bu harekete cür’et edenlerin lâzım gelen cezaların verilmesine taraftarım.” Bardakçı, CHP I. Başkanı Mustafa Kemal dönemindeki dine ve dindarlara yapılan haksızlıkları da aktardı. Kur’ân öğretmek ve öğrenmenin yasak olduğu yılları, o günkü tutuklama ve mahkeme kararları belgeleri ile ortaya koydu. Cami müezzin ve imamlarının bir defa tekbir getirdiği için haklarında çıkarılan kanunî takibat kararını okudu.

HABER: SEDAT SERDAR