Günümüzde altın değerini korurken gümüşün değeri düşmüştür. Bunun için altın esas alınmalıdır. Bir de malın zekâta tabi olması için üzerinden bir yıl geçtiği halde nisab miktarını koruması gerekir. Bu ticaret malları için böyledir. Mahsulün zekâtı ise mahsul alındığı anda verilir. Zekâtın farz olması için malın üzerinden bir sene geçmesi, bir sene dolmadan zekât verilmez demek değildir. Fakat bir senede iki defa zekât düşmez.
Zekât verebilmek için ayrıca kişinin borçlu olmaması gerekir. Ancak borcu ödeyebilecek güce malik olan borçluyum diyerek zekâtı vermemesi doğru değildir. Meselâ nisap miktarı malı olan bir kimse bir milyar borcum var diye zekât vermemezlik edemez. Zekâta tabi yıllanmış mala sahip olan kimse borçlarına bakılmaksızın zekâtla yükümlüdür. Çünkü borçların biri diğerini ödemeye engel teşkil etmez. Kaldı ki ülkemizde borçların çoğunluğu taksitli borçlardır. Günü gelince ödenmektedir ve bunu karşılayacak olan para kazanılmaktadır.
İhtiyaç fazlası mal hesap edilirken aslî ihtiyaç çıkarılması gerekir. Aslî ihtiyaç ise bir insanın yaşaması için zarurî, olmazsa olmaz şartlarıdır. Bunlar da, ev ve eve lâzım olacak temel donanım olan ev eşyaları, yiyecek ve giyecekler, temel ihtiyaç olarak kullanılan bir araba, eğitim için kullanılan kitap ve eğitim giderleri ile ilim adamlarının bütün kitapları, hizmet için harcanan giderler, yani dükkân, atölye ve bunların donanımı olan ve satılmayan hizmet üreten temel ihtiyaç malzemeleri, ziraat ve hayvancılıkla uğraşan kimsenin alet, edevat ve ahırları zekâta tabi değildir. Ancak bunların kazançları ve malları zekâta tabidir.
Dört mezhebe göre de hiçbir ayırım yapılmadan zekât nisabı mala malik olan çocukların ve akıl hastalarının da bütün mallarından zekât gereklidir. Bunların zekâtını ise velisi verir.

ZEKÂT VE FİTRE REHBERİ
MEHMET ALİ KAYA