Gönül Hanım: “Annemin babası vefat edince, anneannem mirasları oğlanlarına verdi. Anneme hiçbir mal verilmedi. Kardeşleri söyle dedi: ‘biz yapmadık annem yaptı.’ Bunlar mı haklı, yoksa annem mi? Annem bile bile malları kullandılar diyor.”
Gerçek Mal Sahibi Allah’tır
Ölüm hak, miras helâldir. Miras paylarının ne kadar olacağı konusunda tek söz sahibi Kur’ân’dır. Müslüman, miras paylaşımını Kur’ân hükümlerine göre yapmalıdır. Yoksa yarın mahşerde sıkıntı olur. Orada en sevdiklerimiz ile aramızdaki alacak ve borç ilişkisi canımızı sıkar. Helâlleşmemiz lazım.
Kur’ân’da mirasın helâl kılınmasının birçok hikmeti vardır:
1- Gerçek mal sahibi Allah’tır. Kur’ân buyurur ki: “Göklerin ve yerin mirası Allah’ındır.”1 İnsan ise gerçekte mal sahibi olmadığı gibi, gerçekte mirasçı da değil, sadece emanetçidir. Elindeki mal da, kendisi de fanidir.2
2- Miras bir çeşit yardımlaşmadır. Malın ölenden ölenin yakınlarına geçmesi, aile ve akrabalık bağlarını güçlendirir, dünyada kalanlar arasında kaynaşmayı sağlar, ölen kişiye rahmet duasına vesile olur.
3- Miras yoluyla insan anlar ki, insan dünyaya gelirken mal getirmediği gibi, dünyadan giderken de mal götürmüyor. Ahirete maldan cüda olmuş olarak gidiyor.
Miras Bir İmtihandır
4- Miras paylaşımı geride kalan aile efradına dünya malının geçici olduğunu öğretir, dünya malına aldanmamak gerektiğini ders verir.
5- Miras, aile efradı arasında önemli bir imtihana vesiledir. Malın ve servetin Kur’ân emirlerine göre dağılımında gözetilen adalet, hassasiyet, bu esnada gösterilen ahlâki hasletler, sevgi ve barışın korunması, kardeşliğin ve ihlâsın muhafaza edilmesi, varisler için önemli birer imtihan konusunu teşkil eder.
6- Kur’ân buyuruyor ki: “Mallar ve evlatlar, dünya hayatının ziynetidir.”3 Kendisine mal ve evlat verilen, Allah’a şükretmekle yükümlü olduğunu hatırlar ve Allah’a şükreder. Allah’a şükreden miras konusunda Allah’ın taksiminden razı olur.
Barışı Sağlamak Her Zaman İyidir
Ahirette ise durum ne olur, bu yüzden kim sıkıntı içinde kalır; malını ölmeden dağıtan mı, fazla mal almak suretiyle kayırılan mı, görünüşte hakkı yenen mi darlık görür, bilinmez.
Ama bu mesele burada kalmaz, bu mesele ahirete ve mahşere taşınır! Mademki anneannemiz haksız bir paylaşım yapmış: Mahşer hatırlatılmalı. Bu işin burada bitmeyeceği vurgulanmalı. Ama işi kavgaya gürültüye dökmemeli, helalleşmeli. Bu işte helalleşen kazanır.
Eğer adilce paylaşım olmaz ve erkek kardeşler haklarından çok almış olurlarsa bu iş ahirete kalmış demektir. Eğer çocukları bu haksızlığı önlemek için annelerinden gelen malı hakça taksim ederlerse; böylece bir mahşer hukukundan ve sıkıntısından annelerini de kurtarmış olurlar.
Kız kardeşler haklarını belgelendirebilirse mahkeme eliyle alma yoluna da gidebilirler. Haklarını helâl de edebilirler. Bu durumda da mal ve miras yerine, Allah’ın lütfuna, rahmetine, rızasına, nazar-ı rububiyetine, mağfiretine, feyzine ve bereketine inşallah mazhar olurlar.
Barışı sağlamak ve korumak her zaman iyidir.
Dipnotlar:
1- Âl-i İmran Suresi: 180
2- Sözler, s. 406, 703
3- Kehf Suresi: 46