Sosyolog İbn Haldun’a göre ilm-i cifr, bir disiplinden ziyade, şahsî kabiliyetle ilgili olup ilham ve keşif ilişkisi üzerinde durur.1
Kâinat, aynı zamanda Mukaddir, yani, her şeyi ölçüp, biçen, hesaplayarak yaratan Cenâb-ı Hakkın isminin tezahürüdür de. Bu muhteşem dengeye, düzene, hesaba ilgisiz kalamayan insanoğlu, matematiğe dayanan bir ilgi kurmuştur. Bu ilginin ve harf ilminin disiplin haline getirilmesinin ismi ebced/cifirdir.
Arap alfabesinin 28 harfi var ve her birisi bir değeri sembolize eder. Bu riyâzî (matematik) sistemin adı “ebced”dir. Arapça alfabenin (elif-ba’nın) ilk tertibi olan Ebced, aslında Arap harflerinin kolaylıkla hatırda tutulması için geliştirilmiş bir formüldür. Gerçekte bu kelimelerin anlamı yoktur ve ilk kelime “ebced” şeklinde okunduğu için bu isimle anıla gelmiştir.
Ebced formülünde yer alan kelimelerin tertibi; “Ebced (elif, be, cim, dal); hevvez (he, vav, ze); hutti (ha, tı, ya); kelemen (kef, lam, mim, nun); sa’fes (sin, ayn, fe, sad); karaşet (kaf, ra, şın, te); sehaz (se, hı, zal); dazığ (dad, zı, gayın)” şeklindedir.
28 harf ve altı kelime olan Ebced hesabına göre, Arapça alfabedeki her harf bir rakama tekabül eder. Bundan istifade edilerek çeşitli hesaplamalar yapılır. Buna da “ebced hesabı” ya da “hisab-ı cümel” denir. Cifr ilmi de bu metotlardan birisidir. Harflerin rakam karşılığı ise şöyledir:
Elif 1; Be 2; Cim 3; Dal 4; He 5; Vav 6; Zel 7; Ha 8; Tı 9; Ya 10; Kef 20; Lam 30; Mim 40; Nun 50; Sin 60; Ayın 70; Fe 80; Sad 90; Kaf 100; Ra 200; Şın 300; Te 400; Se 500; Hı 600; Zal 700; Dad 800; Zı 900; Gayın 1000.2
Bu rakamlarla, âyet ve hadîslerden önemli hâdiseler, sosyal dönüşümler, vak’alar meydana gelmeden önce tesbit edilebilir. Ki, bu gaybı bilmek değildir. Çünkü, Kur’ân ve hadislerde şifrelerle de olsa bildirilen, artık gayblıktan çıkmış, şehadet âlemine ayak basmıştır. Dolayısıyla, gerçek gayb değil, Allah’ın izin vermesiyle bazılarının bilebileceği izâfî gaybdır. Yani, bize göre gayb iken, harf ilmi âlimlerince gayp değildir artık. Tıpkı, yağmurun bir-iki gün önce meteoroloji tarafından; anne rahmindeki ceninin erkek veya dişiliğinin de tıp uzmanları tarafından tesbit edilmesi gibidir. Onlar da gaybı değil, gaybtan çıkıp şehadet âlemine ayak basmış olan bir hakikati biliyorlar.
İşte Ebced ve Cifr ile bilinen olaylar da, Kur’ân ve hadislerde haber verilen ve gayblıktan çıkmış olan meselelerdir. Ki, Cifr; istikbalde muhtemel olacak işlerden haber veren ilmin adıdır. Buna göre sembolik şekiller ve harflerin ebced sayı karşılıkları üzerinde yapılan yorumlar, bu sahayla meşgul olan kimselerin başvurdukları yollardan biridir.
Dipnotlar:
1- Mukaddime, II, s. 823; 2- Osmanlıca-Türkçe Lugat, Yeni Asya Neş.
07.07.2006
E-Posta:
[email protected]
|
