Önce ruhanî ve cinlerin mahiyetlerini ortaya koymaya çalışalım. Kadir-i Mutlak, maddeden, toprak yarattığı sayısız varlıklar olduğu gibi, enerji boyutlarından, çok muhtelif ruhaniler yaratmış: Ecrâm-ı ulviye ve ecsâm-ı seyyâre içinde küre-i arzın hakàret ve kesâfetiyle beraber bu kadar hadsiz zîruhların, zîşuurların vatanı olması ve en hasis ve en müteaffin cüzleri dahi, birer menba-ı hayat kesilmesi, birer mahşer-i huveynât olması, bizzarûre ve bilbedâhe ve bittarîkı’l-evlâ ve bilhadsi’s-sâdık ve bilyakîni’l-katî delâlet eder, şehâdet eyler, ilân eder ki; şu nihayetsiz fezâ-i âlem ve şu muhteşem semâvât, burçlarıyla, yıldızlarıyla, zîşuur, zîhayat, zîruhlarla doludur. Nârdan, nurdan, ateşten, ışıktan, zulmetten, havadan, savttan, râyihadan kelimâttan, esîrden ve hattâ elektrikten ve sâir seyyâlât-ı latîfeden halk olunan o zîhayat ve o zîruhlara ve o zîşuurlara Şeriat-ı Garrâ-i Muhammediye (asm) Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyân, “melâike ve cân ve ruhâniyâttır” der, tesmiye eder. (Sözler, internet, s. 469)  

Ve ayrıca ta­bi­at­ta çe­şit­li ışın, elek­t- ro­man­ye­tik dal­ga­la­rın ya­nın­da pek çok ener­ji boyutları tes­bit edil­miş­: Bö­cek an­ten­le­ri­nin, kö­pek, in­san, ke­di ku­la­ğı­nın al­gı­la­yıp de­ğer­len­dir­di­ği ve ul­tra­so­nik dal­ga­lar, rad­yo dal­ga­la­rı (uzun, or­ta, kı­sa, en kı­sa), te­le­viz­yon (VHF, UHF, SHF, EHF) dal­ga­la­rı, ra­dar, “koz­mik ışın­lar”, si­yah ener­ji ve elekt- rik yaratılan bu sa­yı­sız tür­ler­den bir­ka­çı­. Cinler de bu enerji boyutlarından yaratılmış. 

Var­lıklar şöy­le tasn­if edi­lir: 

1- Ru­ha­nî­ler

2- Cis­ma­nî­ler 

Ru­ha­nî­ler: a- Me­lek­ler b- Cin­ler c- Şey­tan­lar 

Cis­ma­nî­ler: a- İn­san­lar (ruhanî yönü de var) b- Hay­van­lar c- Bit­ki ve sair can­sız­lar. (Bün­ya­min Ateş, Pey­gam­ber­ler Ta­ri­hi, Ye­ni As­ya Ga­ze­te­si Neş­ri­ya­tı, İst.1990, s. 21) 

Ru­ha­nî­ler, ya­ni nur­dan ya­ra­tı­lan me­lek­ler; ta­ma­men ul­vî du­y­gu­lar­la do­na­tıl­mış, “akıl­lı, şu­ur­lu”, fa­kat ne­fis­le­ri (olum­suz du­y­gu­la­rı) ol­ma­yan lâtif var­lıklar­dır. 

Cin­ler, “ne­fis, id­rak ve ira­de” sa­hi­bi, bi­zim gi­bi im­ti­ha­na tâ­bi tu­tul­muş, dü­şük yo­ğun­luk­lu, “ışın­sal” ya­ra­tık­lar­dır. Şey­tan­lar ise, baş­tan aya­ğa “süf­li­yat” de­nen, “siyah ener­ji” bo­yut­la­rın­dan var edil­miş kö­tü ruh­lar­dır. Cinlerin inanmayan, şerli kısmıdırlar. Hay­van­la­ra sı­nır­lı “ne­fis” ta­kıl­mış; İlâ­hî sevk ve yön­len­dir­me­nin me­saj­la­rı­nı ala­cak şe­kil­de di­zayn edil­miş çok dü­şük se­vi­ye­de “id­rak” me­le­ke­si ve­ril­miş, “kalp, vic­dan ve ira­de” ve­ril­memiştir. 

Bit­ki ve sair ca­mid (can­sız) var­lıklar, hat­ta dün­ya­mız hay­van­lar­dan da daha dü­şük yo­ğun­luk­lu ha­yat, ruh ve his­ler­le do­na­tıl­mış­tır. Böy­le­ce her tü­rü­ne uy­gun bir­çok du­yu, du­y­gu ve or­gan ve­ri­le­rek “sevk-i İlâ­hî” de­nen il­ha­mı ala­cak bir ruh ve ce­set giy­di­ril­miş­tir.