Uzmanlar, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bireysel emeklilik sistemindeki birikimin özel sektöre kaynak olarak aktarılabileceğini açıklamasını yeni bir ‘kaynak israfı’ olarak yorumluyor.
Türk Lirası’ndaki değer kaybı tüm hızıyla devam ediyor. 8 Eylül’de dolar kuru yeni bir rekor kırarak, 7,48 TL’nin üzerine çıktı. Euro kuru ise 8,84 TL’yi aştı. Bu süreçte, vatandaşların Türk Lirası birikimlerine ilişkin endişelere ise bir yenisi eklendi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’de milyonlarca vatandaşın birikimlerinden oluşan Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) toplanan paraların özel sektöre kaynak olarak kullandırılabileceğini açıkladı.
Tasarruf yapanları olumsuz etkiler
DW Türkçe’ye konuşan uzmanlara göre, BES’te biriken paraların özel sektöre aktarılması, vatandaşların sisteme olan güvenini sarsacak. Piri Reis Üniversitesi İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kaya Ardıç, hükümetin bugüne kadar halkın tasarruf açığını kapatmayı amaçlayan Bireysel Emeklilik Sistemi’nin başarılı şekilde yürüttüğünü söylüyor. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tarif ettiği şekilde bir kaynak aktarımının olumsuz sonuçları olacağını dile getiren Prof. Ardıç, “Sayın Cumhurbaşkanımızın kaynak olarak BES’i özel sektöre ekonomiyi canlandırmak için kullandıracağım demesi, uygulamaya konur mu bilemem. Ama BES’te tasarruf yapanları son derece olumsuz etkiler” diyor.
Kaynaklar yatırım ve üretime gitmiyor
BES’te biriken fonların ileride kendilerine ek gelir olarak dönmesini bekleyen insanlar için, Erdoğan’ın açıklamasının ‘kaygı verici’ bir açıklama olduğunu ifade eden Kaya Ardıç, şu görüşleri dile getiriyor: “Hükümet bütçe disiplini konusunda başarılıydı ama artık burada sorunlar var. BES gibi çok önemli bir kaynağı yatırımlara ve üretime yönlendirmek desteklenebilir. Ancak bugüne kadar kaynak kullanımı üretime ve yatırıma gitmek yerine şirketlerin işletme sermayesi olarak kullanılıyor. Borçların ödenmesinde ve hatta dövize ve altına yatırım yapmak şeklinde kullanılıyor. Dolayısıyla BES’teki önem- li bir kaynağın özel sektöre bu şekilde kullandırılması yanlış olur. Çünkü bu kaynak da böylece israf anlamında etkin olmayan bir biçimde kullanılmış olur.”
İnşaatçıya kredi olacak
Erdoğan’ın ’BES’ çıkışına muhalefetten de tepki geldi. Eski Merkez Bankası Başkanı ve İYİ Parti Milletvekili Durmuş Yılmaz, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, Erdoğan’ın ‘BES’ projesine karşı çıktı. BES’te biriken fonların önemli bir kısmının hazine tahvil ve bonolarında değerlendirildiğini ifade eden Yılmaz, “Yok böyle bir nakit. Para kullanıldı ve Hazine BES sahiplerine borçlu” diye konuştu. Eski Yüksek Öğretim Kurulu Başkanı olan Gelecek Partisi Eğitim Politikaları Başkanı Profesör Yusuf Ziya Özcan ise sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “Bireysel emeklilik fonu da gitti. Kim bilir hangi inşaatçıya kredi olacak ve geri ödenmeyecek” ifadelerini kullandı.
Hukuka aykırı
Peki, BES’teki birikimleri özel sektöre aktarmak gerçekten mümkün mü? Çalışma Ekonomisi Uzmanı Dr. Murat Özveri’ye göre, yapılmak istenen kaynak aktarımı, mevcut haliyle hukuka aykırı. BES’in kuruluş amacının bir yanıyla kamu emeklilik sistemini desteklemek diğer yanıyla da yeni yatırımlar için fon oluşturmak olduğuna işaret eden Dr. Özveri, “Ancak bunun için çıkarılmış bir kanun var ve BES şirketlerinin topladıkları fonları nerede, nasıl değerlendireceklerini belirlenmiş durumda” diyor. BES fonlarında biriken paranın kanunun amacının dışında kullanılmasına açık yasaklamalar getirildiğine dikkat çeken Özveri, “Eğer bu fonlarda biriken paralar özel sektöre ucuz kredi olarak kullandırılacaksa, bu yasaya aykırı bir tutum olacaktır. Ancak yasal değişiklik yapılarak sağlanabilir. Böyle bir yasal değişiklik yapıldığı zaman da bireysel tasarruflara el koymanın yolu açılmış demektir” değerlendirmesinde bulunuyor.