Hz. Lokman’ın (as) gençlere öğütleri
l”(Lokman¸ öğütlerine devamla şöyle demişti:) Yavrucuğum! Yaptığın iş (iyilik veya kötülük), bir hardal tanesi ağırlığında bile olsa ve bu, bir kayanın içinde veya göklerde yahut yerin derinliklerinde bulunsa¸ yine de Allah onu (senin karşına) getirir. Doğrusu Allah¸ en ince işleri görüp bilmektedir ve her şeyden haberdardır. Yavrucuğum! Namazı kıl, iyiliği emret, kötülükten vazgeçirmeye çalış, başına gelenlere sabret. Doğrusu bunlar, azmedilmeye değer işlerdir. Küçümseyerek insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme. Zira Allah, kendini beğenmiş övünüp duran kimseleri asla sevmez. Yürüyüşünde tabiî ol¸ sesini alçalt. Unutma ki¸ seslerin en çirkini merkeplerin sesidir.” 1
Hz. Peygamber (asm)
l”Ey gençler topluluğu! Sizden kimin evlenmeye gücü yetiyorsa¸ hemen evlensin. Çünkü evlilik¸ gözü (harama) daha çok kapattırıcı¸ namusu daha çok koruyucudur. Sizden kimin (evlenmeye) gücü yetmiyorsa, o da, oruca devam etsin. Çünkü oruç, o kimse için, hayaları kesmek (gibi)dir.” 2
Ebû Hanîfe
l”Bilmiş ol ki, insanlarla iyi geçinmezsen onlar sana düşman kesilirler. Anan, baban bile olsa senden hoşlanmazlar. Akrabandan olmayan bir cemaatle iyi geçinirsen sana ana baba olurlar.
lDenemedikçe kimsenin dostluğuna güvenme. Alçak ve hasis olan kimseyle dost olma. Sefihlerle düşüp kalkma. Sabırlı ve tahammüllü ol. Güzel ahlâklı, geniş yürekli, derya gönüllü ol. Elbisen temiz, bineğin iyi olsun. Yemek yedirmekte çok cömert ol, zira cimriler başa geçip efendi olamaz. Bir fitne ve fesat duyduğun zaman onu ıslah etmeye koş. Elinden geldiği kadar insanlara sevgi göster. İnsanlara yapmaya alışık olmadıkları şeyi teklif etme. Önce ilim, sonra helâl para ve mal kazanıp evlen.”
İmam Gazâlî (rha)
l“Ey oğul! Rasûlullah Efendimiz’in (asm) ümmetine yaptığı nasîhatlerden birisi şudur: ‘Allahu Teâlâ’nın kulundan yüz çevirmesinin alâmeti; onun kendisini ilgilendirmeyen boş şeylerle meşgul olmasıdır. Eğer bir insanın ömrünün bir saati, yaratılma gayesi olan Hakk’ın rızâsının dışında geçerse, o kimse bu saati için uzun süre hasret ve pişmanlık çekecektir.’ 3
lHayırlı amellerden yana müflis olma. Güzel hâllerden de eli boş kalma! Şuna kesinlikle inan ki¸ sadece ilim insanın elinden tutmaya yani onu kurtarmaya yetmez. “Akıllı kimse, nefsini ıslah edip, ölümden sonrası için çalışandır. Ahmak kimse ise, nefsine uyup Allahu Teâlâ’dan kendisini hayal ettiği şeylere kavuşturmasını bekleyendir.”
Abdulhâlık Gucdüvanî (ks)
lYavrucuğum¸ sana ilim tahsili ile edeb öğrenmeyi tavsiye ederim. Hemen her zaman Allahu Teâlâ’nın huzurunda olduğunu bil ve dikkat et. Rasûlullah Efendimizin (asm) sünnetine uygun davran. Sünnetin hakîki uygulayıcısı olan ashâbın davranışını gözünden ırak etme. Geçtiğimiz asırlardaki büyük âlimlerin izini bırakma. Fıkıh ve hadis öğren. Cahil tarikatçılardan sakın. Şöhret peşinde koşma¸ şöhret âfettir ve tehlikelidir. Hemen her hâlinle insanlardan biri gibi yaşa. Namazını her zaman cemâatle kılmaya gayret et. Bid’at sâhibi sapıklar ile ve dünyaya düşkün kimselerle arkadaşlık etme. Din dışı hareketleri ile meşhur, sözünü bilmeyen bayağı kimselerle de arkadaşlık etme. Az konuş¸ az ye, az uyu. Oturmak için daha çok ıssız yerleri tercih et. Helâl yemeye çok gayret eyle. Şüpheli şeyleri terk et. Çok kere dünyalık isteği sana ağır basar. Ağır basan bu taleb için yola düşersen, dinin elden gider.”
Dipnotlar:
1- 31/Lokman¸ 16-19.
2- Buharî¸ Savm¸ 10.
3- Benzer anlam için bk. Tirmizî¸ Zühd¸ 11; İbn Mâce¸ Fiten¸ 12.