Sosyal Demokrasi Vakfı SODEV, Türkiye’nin farklı bölgelerinde, farklı sosyo-ekonomik profillerine sahip gençlerin temel sorun alanları ve beklentilerini ölçen Gençlik Araştırması Raporu’nu salı günü kamuoyuyla paylaştı. Araştırma, gençlerle 600 örneklem üzerinden, Türkiye’nin 12 ilinde telefon destekli bilgisayar üzerinden gerçekleştirildi.

Her dört gençten biri işsiz

Rakamlarla genel bir tablo vermek gerekirse; her dört gençten biri işsiz. Genç kadınlarda işsizlik oranı 2018 yılında yüzde 25,3 iken, geçtiğimiz sene yüzde 30,6’ya yükseldi. Gençlerde istihdam oranı ise 2019 yılında yüzde 33,1 oldu. İstihdam edilen gençlerin yüzde 17,7’si tarım, yüzde 28,2’si sanayi, yüzde 54,1’i ise hizmet sektöründe yer alıyor. 15-24 yaş arası nüfusun yüzde 25,7’si ne eğitimde ne istihdamda. Mesleki ve teknik lise veya üniversite mezunu her üç gençten biri ne eğitimde ne istihdamda. 2018-2019 yıllarında iller arası göç eden nüfusun yüzde 35’i, 15-24 yaş aralığındaki gençlerden oluştu. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ülkeleri arasında bir kıyaslama yapıldığında ise, devletin eğitim kurumlarına öğrenci başına en az harcama yaptığı ülke Türkiye olarak tespit ediliyor; zira ilkokuldan üniversiteye kadar olan dönemde öğrenci başına kamu harcamasında Türkiye, OECD ülkeleri arasında en son sırada yer alıyor.

Gerçek durum çok daha farklı

Araştırmanın öne çıkan bir noktası ise, gençlerin “hürriyetleri” önem sıralamasında önceliklendirmesi. Gençlerin yüzde 68,3’ü için ‘düşüncelerinizi hürce ifade edebilmek’ birincil öncelik iken, yüzde 52’si ise başkalarının düşüncelerini hürce ifade edebilmelerini önemsiyor. Hürriyet konusunda hassasiyet CHP seçmeni arasında daha yüksek iken, dinî değerlerin önceliği daha alt sırada; dolayısıyla CHP seçmeni gençler daha seküler bir zemin sergiliyor. SODEV Genel Başkanı Ertan Aksoy, “Twitter üzerinden oluşan bir gençlik algısı var, ama gerçek durum çok daha farklı. Önceliklerinde toplumsal ve kişisel değerde en çok öne çıkan şey “hürriyet” ve “kendini ifade etme hakkı” meselesi” diyor.

Yurtdışında yaşamak istiyorlar

Yurtdışında yaşama konusunda ise gençler oldukça istekli. Türkiye genelinde gençlerin yüzde 62,5’u, imkanları olsa yurtdışına yerleşip orada yaşamayı istediklerini ifade ediyorlar. Bu oran, oy verdikleri siyasî parti 2002 yılından beri tek başına iktidar olmasına rağmen, AKP seçmeni gençlerde yüzde 47,5 iken, CHP seçmeninde yüzde 74,4. Diğer parti seçmenlerinde yüzde 60 bandında bir kesim bu konuda olumlu düşünüyor. euronews Türkçe’ye konuşan Aksoy, “AK Partili gençlerin yarısı ise, her ne kadar 18 yıldır iktidarın güvencesini hissetmelerine rağmen, yurtdışına çıkmak istiyor. Sizin için ne önemlidir sorusuna verilen yanıtlarda bunun cevabı gizli. Birinci sırada özgürlüğünü, ikinci sırada da bir başkasının kendisini ifade etme hakkını önceliklendiriyor. Dolayısıyla özgürlükten sonra açıklanabilecek bir durum bu. İnsanların tweet attığı için tutuklandığı bir iklimde bu şekilde hissediyor olabilir” diyor.

Ülkeye dair hayalleri kırılıyor

İş bulma süreçlerinde ise gençler torpil ve kayırmacılığın hâlen geçerli olduğunu düşünüyor. Türkiye genelinde katılımcıların yüzde 79,3’ü yetenekli de olsa bir gencin iş başvurusu sırasında “arkası sağlam” ve “torpilli” bir başka gence yerini kaptırabileceği görüşünde. Bu oran AKP seçmeni gençlerde yüzde 66,5 iken, en yüksek oran yüzde 93,8 ile İYİ Parti seçmeni arasında gözlemleniyor. “Bu yarışa girmek kötü, ama ondan daha kötüsü aâdil olmayan bir yarışa girmek. Gençlik fırsat eşitliği istiyor. Türkiye’de sosyal demokrasi iktidarı kurulması durumunda gençlerin bu algısını ortadan kaldırmak için bütün adımları atmak zorunda. Gençlere adil koşullarda, yetenekleri doğrultusunda yarışıp gelişim göstereceklerine dair umudunu yitirtirseniz verim de alamazsınız, ülkeye dair hayallerini kırarsınız” diyor Aksoy.

Gençlerin yüzde 26’sı ne işte, ne okulda

Türkiye 2019 yılında 12 milyon 955 bin 672 kişiyi bulan15-24 yaş arasındaki genç nüfusuyla Avrupa Birliği (AB) üyesi 20 ülkenin nüfusunu geride bıraktı. Haber Türk’ün haberine göre gençler Türkiye’nin toplam nüfusunun yüzde 15,6’sını oluşturuyor. Ancak 15-24 yaşındaki nüfusun yüzde 26’sı ne istihdama katılıyor ne de okulda ya da dışarıda eğitim alıyor. Ne eğitimde ne istihdamda olanların oranı 2018 yılında yüzde 24,5 seviyesindeydi. Son 1 yılda 1,5 puanlık artış koronavirüs salgınıyla ivme kazandı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) şubat ayı verilerine göre NEET oranı yüzde 26,7’ye yükseldi. Bu Şubat 2019’a göre 1,9 puanlık artışa işaret ediyor. Türkiye yüzde 26’lık NEET oranıyla 36 üyeli Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ülkeleri arasında ilk sırada. OECD, NEET’i 15-29 yaş arasındakileri baz alarak hesaplıyor. 2018 yılı verilerine göre Avrupa’da en yüksen NEET oranı İtalya’da. İtalya genç nüfusun yüzde 23,8’i boşta geziyor.