The Wall Street Journal’ın 8 Haziran 2023 tarihli “Küba, ABD Odaklı Gizli Çin Casus Üssüne Ev Sahipliği Yapacak” başlıklı ve “Pekin, gizli dinleme tesisi için Havana’ya birkaç milyar dolar ödemeyi kabul etti” haberiyle gözler Çin-ABD-Küba üçgenine çevrildi. Hatta bazı haber kaynakları “Çin’in ABD’yi Küba üzerinden 2019’dan beri dinlediği”ni ileri sürüyor.

Konuyla ilgili Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby ise “haberin doğru olmadığını, ancak Çin’in dünya çapındaki etkili faaliyetlerinden endişeliyiz” beyanıyla konunun takipçisi. 

Ayrıca casusluk iddiası, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in yakın bir tarih olan 25 Kasım 2022’de Küba’yı ziyaretinin ve 02 Haziran 2023’te Çin’in Körfez’de ortak donanma girişiminin hemen ardından ortaya çıkması düşündürücü.

Aslında bir müddettir ABD-Çin ilişkilerinde gerginlik hakim. 

Öncelikle dönemin ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin 2 Ağustos 2022’de Tayvan’ı ziyareti, Çin-Tayvan sorununda tansiyonu yükselterek Pekin’in Tayvan yakınlarında tatbikata başlamasıyla sonuçlanmıştı. 

Sonra ABD 4 Şubat 2023’te Güney Carolina açıklarında Çin’e ait casus balonunun düşürüldüğünü ve FBI laboratuarında incelendiğini bildirdi. 

Daha sonra Tayvan Devlet Başkanı Tsai Ing-wen’in 6 Nisan 2023’te ABD gezisinde Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy’i ziyareti Pekin’in dikkatini çekti. Çin, ikilinin görüşmesini Washington Büyükelçiliği aracılığıyla “derin endişe, kesin muhalefet” gibi sert sözlerle eleştirmişti.

Bununla birlikte ABD’li emekli Tuğgeneral Robert Spalding “Çin’in Küba üzerinden casusluk yaptığına dair gelen raporların gerçek olabileceğine” işaret ediyor. Birde ABD-Çin arasında muhtemel bir savaş senaryosundan bahseden yayınlar da bulunuyor.

Tüm olumsuz gelişmelere rağmen, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in 18 Haziran’da Pekin’i ziyaret edebileceğinden bahsediliyor.

Diğer taraftan Çin’in Körfez’de ortak donanma teşebbüsü, Soğuk Savaş sonrasında başlayan tek kutuplu uluslararası sistemin sonu mu sorusunu akıllara getiriyor. Çünkü ABD Genel Kurmay Başkanı Mark Milley’in 11 Haziran 2023’teki konuşmasında “önümüzdeki 10-15 yıllık süreçte ABD ve Rusya’yla birlikte Çin’in de yer aldığı uluslararası sistemde artık en az üç süper gücün bulunduğu çok kutupluluğa doğru gidildiği”ni vurguluyor. Buna ek olarak Milley’in “üç süper güç, iki süper güçten daha zordur” ifadesiyle de riskleriyle ve tehlikeleriyle üç yönlü düşünülmesi gereken bir uluslararası yapıya dönüşüleceği tahminler arasında.

Çin, Ortadoğu ve Körfez’deki faaliyetleriyle Batı’ya karşı ekonomik ve jeopolitik etki alanını genişletiyor. Çin’in liderliğinde bölge ülkeleri Ortadoğu’da çok kutuplu bir düzenin oluşmasına yöneliyorlar.

Birde Çin’in ABD’ye karşı Küba üzerinden casuslukta buluğundu iddiaları ile İsveç’in üyelik görüşmeleriyle NATO’nun muhtemel genişlemesine eş zamanlı olarak, Çin’in Körfez’deki ortak donanma girişimi de manidardır. Tarafların birbirlerinin diplomatik manevralarını çok yakından takip ettikleri görülüyor. 

Hem Çin’in girişimleri hem NATO’nun genişlemesi hem de Milley’in beyanatı vb. gelişmeler, Korona sonrası muhtemel yeni uluslararası sistem üzerinde durduğumuz makaleleri doğrular niteliktedir.