Kurban Bir İbadettir

Yarın Kurban Bayramı. Öncelikle bayramınızı tebrik ederim. 

Kurban Bayramında kurban kesmekten maksat, kurban kesme yoluyla ibadet yapmaktır. Bu bir ibadet şeklidir. Eti elbette israf edilmez; İslâm dininin şefkatli emriyle, ibadetin ikinci perdesi olarak, kesilen et israf edilmeden aile fertleriyle, konu komşuyla, fakir fukarayla tüketilir ki, bu da bu ibadeti lezzetli kılan diğer bir fasıldır.   

Kurban kesmek bir ibadet olduğundan, kurbanı ibadet niyetiyle kesmeliyiz. Çünkü emir vardır. Dinî hükümlerin illeti, yani özdeki sebebi emirdir. Üstad Bediüzzaman’ın da işaret ettiği gibi, ibadetlerin “taabbüdîlik” ciheti, yani emr olunduğu için yapılması ciheti her zaman, hikmetinden daha öncelik taşır.1 

Kurban kesmenin hikmetlerinden bir kısmı ise, et yemek, et ikram etmek, konu komşu arasında kaynaşmayı temin etmek, fakiri fukarayı sevindirmek, kardeşlik bağlarını güçlendirmek vs. olabilir. Bilemediğimiz başka hikmetler de olabilir. Aklımız var diye her ibadetin her hikmetini bulup çıkarmaya kendimizi zorlamamıza çoğu zaman gerek de yoktur. Aslında hikmet arayışlarını abartırsak, bundan, emre karşı bir güvensizlik de çıkar. Hikmetini anlayamadığımız ibadetler için aklımızla hareket edip, o ibadeti yapmamaya kendimizi yönlendirmemiz doğru olmaz çünkü, Allah’a bağlılığımıza zarar verir.

Kurbanın Faziletleri

“Rabbin için namaz kıl ve kurban kes.”2 Âyetinin namazı da, kurbanı da “Rabbin için” yapmayı emredişi apaçık bir ibadet çağrısıdır. Bu ayet vücub ifade ediyor. Bunun mezhepler lisânında adı, Hanefî mezhebinde vâcip, diğer mezheplerde sünnet-i müekkededir. Demek kurban kesmek farz değil; ama en azından sünnet-i müekkede hükmünde bir ibadettir. 

Peygamber Efendimiz (asm), “İnsan oğlu kurban kesme gününde Allah katında kan akıtmaktan daha makbul bir amel işlememiştir. O kurban, kıyamet günü boynuzları, kılları ve çatal tırnakları ile aynen gelecektir. Çünkü kan yere düşmeden Allah’ın kabul mahalline düşmektedir. Artık kurbanlarla gönlünüz hoşnut olsun.” buyurdu. 

Bir diğer hadiste Peygamber Efendimiz (asm): “Kurban kesen için her kıl karşılığında bir sevap vardır.” buyurmuştur.3

Hangi Hayvanlar Kurban edilir?

Beş cins hayvan kurban edilir: Koyun, keçi, sığır, manda ve deve. 

Bu hayvanlardan başka hiçbir hayvan Kurban niyetiyle kesilmez. Et niyetiyle yapılan kesimler konumuzun dışındadır. 

Koyun veya keçi sadece bir kişi için kesilir. Sığır, manda ve deve ise yedi kişiye kadar ortaklaşa kurban edilebilir. İmkânlar nispetinde ortak sayısının az olması daha faziletlidir. 

Fakat çift ortakla kesilmez tarzında bir hüküm yoktur. Yedi kişiye kadar, duruma göre tek veya çift ortaklar bir araya gelip sığır, manda veya deve cinsinden bir hayvanı kurban edebilirler. 

Ortaklar eşit paylaşmalı ve hepsi de kurban niyetiyle kesmiş olmalıdır. 

Koyun ve keçi bir yaşını doldurmuş (iki yaşından gün almış); sığır ve manda iki yaşını doldurmuş (üç yaşından gün almış); deve de beş yaşını doldurmuş (altı yaşından gün almış) olmalıdır. Bunlardan koyun, bir yaşındakiler kadar semiz ve gösterişli olmak kaydıyla altı aylıktan sonra kurban edilebilir. 

Kurban edilecek hayvan kusursuz ve besili olmalıdır. Kötürüm derecesinde hasta, yürüyemeyecek kadar zayıf ve düşkün, bir veya iki gözü kör, kulakları, boynuzları, kuyruğu, dili veya memesi kökünden kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökülmüş hayvanlar kurban olmaz. 

Ancak hayvanın doğuştan boynuzsuz, şaşı, topal, deli, zararsız olmak şartıyla biraz hasta, bir kulağı delinmiş veya biraz yırtılmış, dişinin azı düşmüş olmasında bir sakınca yoktur.  

Dipnotlar:       

1- Mektubat, s. 385.

2- Kevser Sûresi: 2

3- Tirmizî, Kurban, 1