Bilindiği üzere Bediüzzaman Hazretleri esâret yolculuğunun Tiflis saf’asında Bitlis Valisi Memduh Bey’in Dâhiliye Nezareti’ne yazdığı bir yazılı belgeyle sabittir.
Bitlis Vâlisi’nin bu yazısını değerlendiren Dâhiliye Nezâreti, meselenin ehemmiyetini idrâk eyler ve bu yazının altına şu kayıtları düşer: ”Hilâl-i Ahmer vâsıtasıyla 60 liranın mümâileyh Bediüzzaman Sa’id-i Kürdi’ye irsâli Nâzır Beğ Efendi tarafından emr ü tensib buyurulduğundan Fuad Beğ Efendi’ye takdim olundu. 28 Ağustos 1332/10 Eylül 1916.”1 Vâliliğin bu husûsi yazısı üzerine Dâhiliye Nâzırı Tal’at Bey tarafından Hilâl-i Ahmer yani Kızılay Cemiyeti Reisi Besim Paşa’ya Dâhiliye Nezâreti Kalem-i Mahsûs Müdiriyyeti tarafından, 59/3 Nolu ve 10 Eylül 1332/23 Eylül 1916 târihli şu tezkire yazılmıştır: “Dâhiliye Nâzırı Tal’at Beğ Efendi tarafından Hilâl-i Ahmer Cem’iyyeti reisi Besim Ömer Paşa’ya (Tezkire), 7 Eylül 1332/20 Eylül 1916. Esiren Tiflis’de bulunan Bediüzzaman Sa’id-i Kürdi Efendi’ye gönderilmek üzere me’mûr-ı mahsusa tevdi’an taraf-ı vâlâlarına irsal kılınan 60 liranın vusûlünün iş’âr ve bunun mümâileyhe sür’at-i mümkine ile irsâl buyurulmasını rica ederim efendim.”2
(Dâhiliye Nezareti’nin Hilâl-i Ahmer’e gönderdiği Tezkire(BOA(Başbakanlık Osmanlı Arşivi),DH, KMS,1334-Za-26,No:41/36) Kaynak: ABIBSNİŞ, Cilt-I, s.937)
Bu yazıda bahsedilen meblağdan Bediüzzaman’a esaretinin Tiflis kısmında para ulaştı mı bilemiyoruz. Emrah Cilasun’un eserinde bahsettiği bilgilere göre Bediüzzaman’a Tiflis’te para ulaşmamıştır.3 Bediüzzaman ile alakalı anlatılan hatıralar, eğer arşivler tam olarak ortaya dökülebilirse, belgelerle tevsik edilebilir.
Hilâl-i Ahmer(Kızılay) Cem’iyyeti reisi ikinci yazıya hitâben 23 Eylül 1332/6 Ekim 1916 târihinde aşağıdaki cevâbi yazıyı göndermiştir: “Taht-ı Himâye-i Hazret-i Mülûkânede Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cem’iyyeti Merkez-i Umûmisi, Dâhiliye Nezâret-i Celilesine; Devletlü Efendim Hazretleri,
(Hilâl-i Ahmer Cem’iyeti’nin Dahiliye Nezareti’ne gönderdşği resmi arîza. Kaynak: ABIBSNİŞ, Cilt-I, s.935)
7 Eylül 1332 ve 17 Kalem-i Mahsûs numaralı Emirnâme-i Nezâretpenâhileri ariza-ı cevâbiyyesidir. Esiren Tiflis’de bulunan Bediüzzaman Sa’id-i Kürdi Efendi’ye gönderilmek üzere me’mûr-ı mahsûs ile irsâl buyurulub 60 Lira ahz olunarak makbûz me’mûr-ı ileyhe tevdi’ kılınmış ve meblağ-ı mezkûr mukâbili 1254 Mark esir-i mûmâileyhe gönderilmişdir. Ol bâbda emr ü fermân Hazret-i men leh’ül-emrindir. 23 Eylül 1332/6 Ekim 1916. Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cem’iyyeti Reisi nâmına. 4
Görüldüğü üzere Bediüzzaman’ın Tiflis’te esir kaldığı sırada istiğna düsturuna iktidaen kendisi talep etmediği halde, Hilâl-i Ahmer Cem’iyeti(Kızılay Cemiyeti) vesilesiyle yardım gönderildiği belgelerle sabittir.
Dipnotlar:
1- BOA(Başbakanlık Osmanlı Arşivi), DH, KMS,1334-Za-26,No:41/36
2- BOA(Başbakanlık Osmanlı Arşivi), DH, KMS,1334-Za-26,No:41/36
3- Yeni Paradigmanın Eşiğinde 'Bediüzzaman Efsanesi' ve Said Nursî Gerçeği, 2015, s.192-194, 436.
4- BOA(Başbakanlık Osmanlı Arşivi), DH, KMS,1334-Za-26, No:41/36