Ünlü seyyah Gerard De Nerval Müslümanların ölüme bakışını şu cümlelerle ifade etmiştir: “Bu memlekette dinÎ inanç o kadar kuvvetlidir ki, ölümün getirdiği ayrılık anında ağlarlar, ama ölenlerin cennete gideceği inancı ile de teselli olur, sevinirler.”
HABER: Kübra Ünüvar
Yeni Asya Gazetesi tarafından 1991 yılında düzenlenen bir yarışmada derece alan, aynı zamanda yine 1991 Kasım ayında Bizim Aile Dergisi’nde kapak konusu olan ‘Ölümün Güzel Yüzü’ adlı çalışma hâlâ tazeliğini koruyor. Çalışmada yer alan konular ise oldukça dikkat çekici. Daha çok Osmanlı döneminin ölüme bakış açısını anlatan çalışma, ‘Ölüm ve Osmanlı, Kader İnancı, Mezar Taşlarının Verdiği Mesaj ve Mezarlık Ziyaretleri’ gibi konuları işliyor.
Çalışmada Ölüm ve Osmanlı’dan bahsederken şu cümlelere yer veriliyor:
“İslâmiyet düsturlarıyla yoğrulan Osmanlı, Allah’ın emri olan ölümden korkmazdı. Ölüm gerçeğinin göz önünde bulundurulması için Osmanlı, her yere tek tük mezar inşa ederdi. Hatta yakınını kendi bahçesine defnedenler de bu dönemde sık görülüyordu. Osmanlı’ya ölümü hatırlatan en önemli unsur, başındaki sarığıydı. Sarığın uzunluğu kefenin uzunluğu kadardı. Bu hatırlatıcı ile Osmanlı attığı her adımı, konuştuğu her kelimeyi, yaptığı her işi düşünerek yerine getirirdi. Osmanlı, ölümü hatırlatan bu vasıtalar vesilesiyle kendisini ahiret âlemine en iyi şekilde hazırlamaya çalışırdı. İşte Osmanlı’nın, Müslümanların ölüm karşısında takındığı tavır bu idi.
Huzur Veren Kader İnancı
Çalışmanın devamında Osmanlı’nın ölüme güzel bakmasının en önemli faktörü kadere olan inançtan kaynaklandığı belirtilmektedir. Bu durumun zamanın yabancı seyyahlarının da gözünden kaçmaması dikkat çekiyor.
İstanbul ve Çanakkale’yi ziyaret etmiş olan Edward Raczynski şu itiraflarda bulunmuş: “Müslümanların en acılı günlerinde bile kendilerine hâkim olabilmelerine hayran kaldım. Müslüman Allah’a tevekkül eder ve sorana kısmet deyip geçer.”
Bir başka seyyah olan Ricaut da bu durumu şöyle teyit ediyor: “Türkler kadere hiçbir kayıt koymaksızın dünyada rastlanabilecek en olumlu şekliyle inanırlar.” Gerard De Nerval’in, “Bu memlekette dinî inanç o kadar kuvvetlidir ki, ölümün getirdiği ayrılık anında ağlarlar, ama ölenlerin Cennete gideceği inancı ile de teselli olur, sevinirler.” Osmanlı’nın bu davranışları, Allah’a tam mânâsıyla teslim olan ve O’na hiç tereddütsüz itaat eden bir Müslüman’ın bu andaki davranışını temsil etmektedir.
Mezarlık Ziyaretleri
Sünnet olan mezar ziyaretleri Osmanlı açısından da oldukça büyük bir yere sahip. Çalışmada edinilen bilgiye göre Osmanlı’da, mezarlıklar bir gelenek olarak en az haftada bir ziyaret edilir. Mezar ziyaretlerinde ölüye faydası dokunsun diye duâ edilir ve onun için niyaz edilir. Mezar ziyaretlerinin canlılara da faydası vardır. Kabristanı ziyaret edenin kalbi yumuşar, kendisine çekidüzen verir. Ayrıca ziyaretçi ölümü hatırlayacağından, hırs, kin ve tamah gibi topluma zararlı olan alışkanlıkları da terk eder.
Bediüzzaman Said Nursî Hazretleri’nin de dediği gibi, “Sizlere müjde! Mevt idam değil, hiçlik değil, fena değil, inkıraz değil, sönmek değil, firak-ı ebedî değil, adem (yokluk) değil, tesadüf değil, failsiz bir in’idam değil; belki (bilâkis), bir Fail-i Hâkim-i Rahim tarafından bir terhistir, bir tebdil-i mekândır, saadet-i ebediye tarafına, vatan-ı aslilerine bir sevkiyattır, yüzde doksan dokuz ahbabın mecmaı olan âlem-i berzaha bir visal kapısıdır.”