Sosyolog Prof. Dr. Cahit Tanyol, “Türkiye’nin bütün meseleleri Bediüzzaman’da çözülüverir. Fikir olarak değil, hakikî olarak” demişti. (Allah rahmet eylesin, ifade ve davranışlarından bilirkişilik yapıp müsbet rapor vermişti…)
İşte, Bediüzzaman’dan gerginlik ve çekişmeleri durduracak müthiş psiko/sosyal kaide, kanun: “Hem de nazar-ı dikkate almak lâzımdır ki: Kim bir şeyde çok tevaggul etse, galiben başkasında gabîleşmesine sebebiyet verir.
“Hem de nazar-ı dikkate almak lâzımdır ki: Kim birşeyde çok tevaggul etse, galiben başkasında ga- bîleşmesine sebebiyet verir. (...) Bu noktaya nazaran, maddiyatta mahareti olanın mâneviyatta hükmü hüccet olmasına sebep olmadığı gibi, çok defa sözü dahi şâyân-ı istimâ değildir. Evet, bir hasta, tıbbı hendeseye kıyas ederek, tabibe bedelen mühendise müracaat edip gösterdiği ilâcı istimal ederse, akrabasına tâziye vermeye dâvet ve kendisi için kabristan-ı fenanın hastahanesine nakl-i mekân etmek için bir raporu istemek demektir.” (Bediüzzaman, Muhakemat, (yeni tanzim) Yeni Asya Neşriyat, Temmuz 2017, s. 15.)
Tevaggul, çok uğraşma, meşgul olma, demektir. Bir sahada uzman olan, diğer sahalardan habersizdir. Hastayı doktor yerine yüksek de olsa mühendise götürürseniz, onun tabutunu yaptırmış olursunuz.
Müthiş bir tesbit ve müthiş bir ifade, beliğ bir söz. Emanet, iş, mesele ehline/uzmanına verilmelidir. Bu aynı zamanda, mealini vereceğimiz aşağıdaki âyetin bir yönüyle izahı ve tefsiridir: “Ey iman edenler! İnsanlar arasında adâlet edin ve emaneti, işi ehline (uzmanına, lâyık olana) verin.” (Nisâ Sûresi, 58.)
Hastanenin başhekimi doktorun muayenesine, yazdığı reçeteye veya tuttuğu rapora müdahale edebilir mi? Asla! Ederse şayet, bu hem kendini bilmemek, hem de haddini aşmak olur. Hastaları öldürür!
Bir amir emri altındaki mühendisin işine, plan ve projesine karışabilir, müdahale edebilir mi?
Ederse ne olur? İşte Bediüzzaman Hazretleri’nin ortaya koyduğu bu muhteşem ölçü, cihanşümuldür, evrenseldir, geneldir, umumîdir, sosyal hayatın bütün katmanlarında geçerlidir.
Gerilemeyi durdurup ilerlemeyi netice verecek bu prensip, her yerde geçerlidir…