İşte Ramazan-ı Şerifteki oruç, en gafillere ve mütemerridlere zaafını ve aczini ve fakrını ihsas ediyor. Açlık vasıtasıyla midesini düşünüyor. Midesindeki ihtiyacını anlar. Zayıf vücudu ne derece çürük olduğunu hatırlıyor. Ne derece merhamete ve şefkate muhtaç olduğunu derk eder. Nefsin firavunluğunu bırakıp, kemâl-i acz ve fakr ile dergâh-ı İlâhiyeye ilticaya bir arzu hisseder ve bir şükr-ü manevî eliyle rahmet kapısını çalmaya hazırlanır- eğer gaflet kalbini bozmamış ise!” (Mektubat, s. 473)

Üstad Hazretleri yukarıdaki pasajda oruçtaki açlığın sadece bedeni değil insan ruhu ve davranışı üzerinde yaptığı değişimi özetliyor. 

Bu değişimin en gafil ve inatçı insanlarda bile tezahür etmesi bizlere ehemmiyetli ve ibretli dersler veriyor. 

Oruç tutan her insan her ne kadar ehl-i dünya dahi olsa açlık vesileyle âczinin ve fakrının ister istemez farkına varıyor. Açlık hissi ne kadar zayıf yaratıldığını hissettiriyor. Bu zayıflık küçük bir et parçası olan “mide!” üzerinden verilmesi insana çok sayıda tefekkür penceresi açıyor. Bir uzvunun ihtiyacında bile âcizliğinin farkına varan beşerin maddî ve manevî uzuvları dikkate alındığında ihtiyaçlarının ne kadar çok olduğu anlaşılır.

Biyolojik ihtiyaçlarımız bizlere sadece maddî ders vermez. Aynı zamanda manevi pencerelerinin de açılmasına vesile olur ki orucun kıymeti o zaman hakkıyla idrak edilir. Merhamet ve şefkate ne kadar muhtaç olduğumuzu anlarız. Bizi seven, bütün hatalarımızı affeden, her an bizim için sayısız nimetler yaratan ve bu nimetlerden istifade edecek cihazatımızı ihsan eden Rabbimizi hatırlarız. 

Bu kısa tefekkür bile nefsin firavunluğunu bırakmamıza sebeptir. Bu yükten kurtulmak bizi bu dünyaya gönderilmiş amacımız olan kulluk çizgisine getirir. Artık nefsine uyarak enaniyeti şişmiş, günahkar kul gitmiştir. Yerine âczinin  ve fakrının farkında olarak büyük bir iştihayla Rabbimize sığınmak için sabırsızlanan kul gelmiştir. Bütün bu vetire hem insanın manevî şükrünün edasına, hem de rahmet kapısını çalmasına vesile olur. Yeter ki gaflet tüm kalbimizi sarmamış olsun. 

Rabbim cümlemizi orucun verdiği manaları yaşayan kullarından eylesin inşallah!...