Dünyadaki çatışma çözümlerini inceleyen Demokratik Gelişim Enstitüsü (DPI) hazırladığı yeni raporda, Kürt sorunu başta olmak üzere Türkiye’deki sorunların çözümü için yeni bir anayasanın gerekliliğine vurgu yaptı.

Raporda, yeni anayasada ‘toplumsal muhalefeti önleyen yasal düzenlemelerin ortadan kaldırılması’, ‘kültürel hakların tanınıp güvence altına alınması’, ‘siyasî kimliğin kapsayıcı bir şekilde yeniden tanımlanması’, ‘yönetim sisteminin yetki paylaşımı çerçevesinde yeniden düzenlenmesi’ gibi konulara öncelik verilmesi gerektiğine dikkat çekildi.

İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Zeynep Ardıç, tartışmaya “Anayasa Yapım Süreçlerinde Güven Arttırıcı Adımlar” adımlar başlıklı bir makaleyle katıldı. Ardıç, Türkiye’nin kronikleşmiş insan hakları sorunu çözülmeden yeni bir anayasa yapılmasının anlamsız olacağını söyledi. Anayasa yapılamadan önce bazı sorunların çözülmesi gerektiğine dikkat çeken Ardıç, “İfade özgürlüğünün, toplantı ve gösteri özgürlüğünün ve basın özgürlüğünün olmadığı ya da çok ciddi baskı altında tutulduğu bir ortamda insanların özgürce anayasa tartışmaları yapması beklenemez. 

Ayrıca toplumun genelini etkilemekle birlikte belli kesimlerini özellikle hedef alan problemler (adil yargılanma hakkı, kişi hürriyeti ve güvenliği ve siyasî temsil) çözülmeden bu kişi ve grupların anayasa yapım süreçlerine katılması pek mümkün değildir. Dolayısıyla bu problemlerin çözülmesi bir güven ortamı oluşması ve toplumu motive etmesi açısından önemlidir. Anayasalar temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alındığı metinlerdir. Türkiye’nin insan hakları karnesi göz önüne alındığında kronikleşmiş insan hakları sorunları çözülmeden yeni bir anayasa yapılması anlamsız olacaktır. Demokratik olmadığı düşünülen anayasada koruma altına alınmış hakların uygulanmadığı bir toplumda yeni bir anayasa yaparak temel hak ve özgürlüklerin daha çok korunacağını iddia etmek inandırıcı olmayacaktır” dedi.

Yeni anayasa yapımı için yol haritası

Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fazıl Hüsnü Erdem ise görüşlerini “Yeni anayasa yapımı için yol haritası” başlığı altında topladı. Türkiye’de kısa vadede geniş tabanlı bir uzlaşı ekseninde yeni bir anayasa yapmasının mümkün görünmediğini savunan Erdem, bunun gerekçelerini “Bunun temel sebebinin etno-kültürel ve siyasal alanda yaşanan derin kutuplaşma olduğunu ifade etmek gerekir” dedi. 

2021 Haziran ayında tamamlanmıştı

Dört hukukçu akademisyenin hazırladığı ‘Türkiye’de Çatışma Çözümü ve Anayasa Yapımı’ başlıklı raporun yazımı 2021 Haziran ayında tamamlanmıştı. Bu ay güncellenerek yayınlanan raporda, Türkiye’de çatışma çözümü sürecinde nasıl bir anayasa yapılması gerektiği tartışmaya açıldı. Raporun önsözünü yazan DPI İcra Kurulu Başkanı Kerim Yıldız, anayasal reformların önemine dikkat çekti. Yıldız, anayasa reformunun barış sürecine entegre edilmesi halinde, sürdürülebilir bir barışın sağlanmasına yardımcı olacağına vurgu yaparak, “Bu kapsamda, Türkiye’de olası bir çözüm sürecinin yeniden başlaması için gereken yasal hazırlıkların ve anayasa yapım sürecinin ihtilâfların çözümüne nasıl katkı sağlayabileceğinin tasarlanması büyük önem taşımaktadır” dedi. Diyarbakır