Mesnevî-i Nuriye’de, cahiliye döneminin cahilane fikir yapısı içerisinde yer alan riyâyı örnek veren Bediüzzaman, bu zamanda riyânın şan ve şeref ile iltibas edildiğini belirtiyor. Cahiliye döneminde insanların kendi soylarına, kavim ve kabilelerine yazdıkları şiirler ve methiyelerle yaptıkları riyâ, o zaman olduğu gibi ahirzamanda da şan ve şeref sayılıyor. Cahiliye düşüncesi ahirzamanda yeni bir kılıfa bürünüyor. “Hakikaten insanlar o riyâya öyle alışmışlar ki, şahıslara yaptıkları gibi, milletlere, hatta unsurlara bile yapıyorlar. Gazeteleri o riyâya dellâl, tarihleri de alkışçı yapmışlardır” (Mesnevî-i Nuriye) hakikatinden de anlaşıldığı üzere gazeteler fikir üretmek yerine şahısları methetmekle meşgul, tarih ise sadece bir veya birkaç zatın etrafında dönüp durarak milletlerin tarihi değil adeta şahısların tarihi oluyor. Gazeteler riyâya dellâl, tarihler de alkışçı olduğu sürece hamiyet-i cahiliye kuvvet buluyor.

“…Şahsî hayatlar ‘hamiyet-i cahiliye’ ünvanı altında unsurî hayatlara fedâ edilmektedir” hakikatini ifade eden Bediüzzaman, şahısların hukukunun hamiyet-i cahiliye unvanı altında ırkçılık gibi dehşetli bir cahiliye âdetine feda edildiğini nazara veriyor.

Bediüzzaman’ın ifadesiyle; birbirine tesanüd edip yardım eden gaflet, dalâlet, riyâ ve zulmetten mürekkep bir mâcun olan asabiyet-i cahiliye fikrini (cahiliye dönemi ırkçılığı), hamiyet namına korumak gibi bir yanlıştan vazgeçilmelidir. On üç asır evvel ölmüş olan asabiyet-i cahiliyeyi ihya ile fitneyi ikaz edip uyandırmak İslamiyete en büyük zarardır. Hamiyet-i cahiliye yerine, hamiyet-i İslamiyeyi esas almak gerektir.