Tembellik faaliyet yeteneğine sahip olunmasına rağmen çaba sarf etmede isteksizliktir. Genellikle küçük düşürücü bir terim olarak kullanılır; tembel olarak görülen bir kişi için “miskin” gibi söylemler de kullanılır.”
Çocuk öğrenme sürecine başlarken genellikle, gözlemlediği aile fertlerini taklit eder. Nasıl görüyorsa, o şekilde davranmaya başlar. Çünkü: “Çocukların nasihatten çok, iyi örneğe ihtiyaçları vardır.” (Joseph Joubert) Onun için; büyük bir ihtimalle çocuk, etrafında tembel kişileri görüyorsa tembel olacaktır.
Bir ailede sevgi ve karşılıklı güven olduğu müddetçe, “Tembel çocuk yoktur, motivasyonu düşük çocuk vardır.” hükmüne varılabilir.
Ailede ebeveynlerin tembellikleri, rahatı tercih etmeleri, çocuklarının eğitimlerini ötelemeleri, çocukların tembelliklerine sebep olduğu gibi gelecekte bir feryada dönüşebilir.
Çocuklar başta olmak üzere ailedeki her fertte en kötü durum, “Nefsin, tembellik saikasıyla vazife-i ubudiyetini terk etmesidir.” (Mesnevî-i Nuriye)
Genellikle tevekkül ile tembellik karıştırılan iki durumdur. Özellikle tembellerin mazeretlerinden birini ifade eder bu durum. Yap(a)madıkları işler için: “Ben tevekkül ediyorum” diyerek kendilerini aldatırlar.
Bilindiği üzere; ‘Tevekkül, sebepleri bütün bütün reddetmek olmadığı gibi her şeyi sebeplerden bilmek de değildir.’
Bir çocuk oyun oynamak istediğinde: “Tembellik yapma, ilk önce ödevini yap sonra oynarsın” demeden, onun ödevi olup olmadığı ve –varsa– ödevini yapıp yapmadığı araştırılmalıdır.
Zekâ seviyesinin yeterli olup olmadığı, sosyal bir problemi olup olmadığı vb. konuları araştırmak çocuğa ‘tembel’ sıfatı yapıştırmaktan daha faydalıdır.
Mesela; bir araştırma sonucu olarak, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Erbil Dursun, “Okul başarısı düşük olunca bu çocuklara veya gençlere ‘tembel’ damgası vuruluyor. Tembel olduğu düşünülen kişilerde fibromiyalji sendromu (yumuşak doku romatizması) olabilir.” demiştir.
Çocuğun tembel olmaması için ebeveynlerin; çocuklarına daha bebeklik çağından, bir şeylere aklı erdiği zamandan itibaren sorumluluk kazandırmaları gerekir.
Annelerin çoğu, aşırı şefkatten dolayı çocuğun yapabileceği birçok işte çocuğa yardım eder; onları hazıra, bir anlamda tembelliğe alıştırır. Böylece çocuk: “Demek her isteğimi yapmak, bana yardım etmek ebeveynimin görevi.” diye düşünebilir ve tembelliğe iyice alışır.
Çocuğa yardımcı olmak isteniyorsa, yol gösterici konumunda olmak daha isabetlidir.
Dipnotlar:
1 - https://tr.wikipedia.org/wiki/Tembellik
2- 31 Ocak 2014 tarihli Yeni Asya gazetesi.