Ebeveyn ve çocuklar birbirinin velisidirler

Cenab-ı Hak anne babayı ve çocukları birbirinin velisi ve sahibi kılmıştır. Çocuk küçük iken çocuğu anne babaya emanet etmiş, büyüdüğünde, mal ve kazanç sahibi olduğunda ve haliyle anne ve baba da yaşlandığında ise, çocukları anne ve babaya veli ve sahip kılmıştır.    

Buna ihtiyaç da vardır. Çünkü “Rahmet-i Rabbâniyenin en hürmetli, en halâvetli, en lâtif ve en şirin bir cilvesi olan şefkat-i valide, hakaik-i kâinat içinde en muhterem, en mükerrem bir hakikattir.”1 Anne ve babaya ve çocuklara en yakın insan yine biribirleridir. Rahim-i Kerim sıra ile adaletini, hikmetini ve şefkatini tecelli kılmıştır. 

Böylece dünyada fıtraten birbirine hem borçlandırmış hem de yine benzer sorumluluklarla borcunu ödeme imkânı lütfetmiştir. Ahirete borçsuz, mümkünse ilave iyilik yaparak gitmelerinin yolunu da açmıştır.     

Ve en faziletli iyiliğin de anne babanın evladına, evladın anne babasına yaptığı karşılıksız iyilikler olduğunu, bu iyiliklerin Allah katında değerinin yüksek olduğunu bildirmiştir.

Anne ve Baba

Anne babanın miras hukukunu düzenleyen ayet şöyle emrediyor:

 “…ebeveyni için: Her birine ölenin terekesinden altıda bir şayet çocuğu varsa, amma çocuğu yok da anası babası varis bulunuyorsa anasına üçte bir, eğer ölenin kardeşleri de varsa o vakit anasına altıda bir…”2

Ayetten anlaşılan: Eğer ölen kimsenin çocukları varsa, anne ve babanın her birine altıda bir verilir. Yani altıda bir anneye, altıda bir babaya verilir. Bu toplam mirasın üçte birine denk gelir. Mirasın geri kalan üçte ikisi ise çocukları arasında pay edilir.  

Eğer ölenin çocukları yoksa, bu durumda annesine üçte bir verilir. Üçte ikisi ise babasına verilir. Eğer ölen kimsenin kardeşleri var, ama çocukları ve babası yoksa, annesine altıda bir verilir. Geri kalanı kardeşleri arasında pay edilir.   

Mirasın Hikmetleri

1-Gerçek mal sahibi Allah’tır. Kur’ân buyurur ki: “Göklerin ve yerin mirası Allah’ındır.”3 İnsan ise gerçekte mal sahibi olmadığı gibi, gerçekte mirasçı da değil, sadece emanetçidir. Mal ve mülk insana dünyada bir geçimlik olarak emaneten verilmiştir. Ölünce de insanın elinden alınır.  

2-Miras bir çeşit yardımlaşmadır. Malın ölenden ölenin yakınlarına geçmesi, aile ve akrabalık bağlarını güçlendirir, dünyada kalanlar arasında kaynaşmayı sağlar, ölen kişiye rahmet duasına vesile olur. 

 3-Miras yoluyla insan anlar ki, insan dünyaya gelirken mal getirmediği gibi, dünyadan giderken de malı ve mülkü ile götürmüyor. Dünyadaki zenginlikler dünyada kalıcıdır. İnsan ne kadar varlıklı ve zengin olursa olsun, bir beyaz kefen ile dünyadan çıkıp gidiyor. Allah için yaptığı harcamaların ve hayırların dışında hiçbir şey kendisiyle gitmiyor. 

4-Miras paylaşımı geride kalan aile ve akrabalara dünya malının geçici olduğunu öğretir, dünya malına aldanmamak gerektiğini ders verir. 

5-Miras aile ve akrabalar arasında önemli bir imtihana vesiledir. Malın ve servetin Kur’ân emirlerine göre dağılımında gözetilen adalet, hassasiyet, bu esnada gösterilen ahlâki hasletler, sevgi ve barışın korunması, kardeşliğin ve ihlâsın muhafaza edilmesi, varisler için önemli birer imtihan konusunu teşkil eder.  

6-Kur’ân buyuruyor ki: “Mallar ve evlatlar, dünya hayatının ziynetidir.”4 Kendisine mal ve evlat verilen, Allah’a şükretmekle yükümlü olduğunu hatırlar ve Allah’a şükreder. 

Dipnotlar:   

1- Mektubat, s. 53

2- Nisa Suresi: 11

3- Âl-i İmran Suresi: 180

4- Kehf Suresi: 46