Tunus’ta başlayıp Mısır, Libya, Suriye ve Yemen’de büyük çalkantılara yol açan halk hareketleri, Arap edebiyatında hürriyet aşkını dile getiren şiirleri yeniden canlandırdı.
Zeynelabidin Bin Ali rejimine karşı başlatılan ayaklanmada, Tunus’un Mehmet Akif’i sayılan ve Arap edebiyatında önemli bir yere sahip olan Ebu Kasım eş-Şâbi’nin (1909-1934) “İrâdetu’l Hayat”1 kasîdesinin şu mısraları Tunus halkının dilinden düşmüyordu.
İzâ eş-Şa’bu yevmen erâde el-hayate .../
Bir gün olur da millet hayat isterse
Felâbüdde en yestecîbe el-Kader .../
Gerek ki kader buna cevap vere
Velâ büdde lilleyli en yencelî .../ Gece dürülüp kalka
Velâ büdde lil kaydi en yenkesir .../ Zincirler kırıla
Suriye ayaklanmasında ise, Nizar Kabbani’nin Şam şehrine duyduğu aşkı dile getiren “Kasîdetu Meysûn” (Şam Kasîdesi) tekrar gündeme geldi. Suriye’deki ayaklanmaları işleyen bir çok Arap yazar, yazmış oldukları makalelerine bu şiirden bir bölümü de aldılar. Ben de 162 mısralık kasîdenin Şam’ı tasvir eden bölümlerini tercüme ettim.
Şam Kasîdesi
Hel Dimişku kemâ yekulûne kânet .../ Acaba Şam dedikleri gibi miydi?
Hîne filleyli fikru’l yasemînu .../ Gece çöktüğünde efkârı yasemin olan
Âh ya Şâm, keyfe eşrahu mâ bî .../ Âh ey Şam, nasıl açıklayabilirim içimdekini
Va ene fîki dâimen meskûnu .../ Ve ben ki, sende dâimen meskûn olan
***
Kâdimun min medâini er-Rîhi vahdî .../ Yalnız geliyorum rüzgâr kentlerinden
Fehtedani kettıfli ya Kasyônu .../ Bir çocuk gibi kucakla beni Kasyôn2
İhtedanî ve lâ tunâkış cunûnî .../ Kucakla beni, tartışma; deliyim
Zurvetu’l akli ya habîbi el-Cunûnu .../ Aklın zirvesidir delilik; ey azîzim
***
İhtedanî hamsîne elfen va elfen .../ Kucakla beni elli bin defa ve bin defa
Fe maa eddammi lâ yecûzu essukûnu .../ Câiz değildir kucaklamaya karşı sukûn
E hiye mecnûnetün bi şevki ileyha .../ Ona olan özlemimle dönmüş müdür mecnûna
Hâzihi eş-Şâm, em ena mecnûnu .../ Bu mudur Şam acaba? Veya ben mi mecnûn?
***
Şâmu ya Şâmu, ya emîrete hubbi .../ Ey Şam! Ey aşkımın sultanı
Keyfe yensa ğerâmeha’l mecnûnu .../ Nasıl unutur mecnûn aşkını
Avkıdî en-nâre, fel hadîsu tavîlun .../ Yak ateşi; sohbet uzun
Va tavîlûn limen nuhibbu el-hanînu .../ Ve sevdiğimize olan özlem de uzun
***
Şemsu Ğırnâta atlaat aleyna .../ Üzerimize doğdu Gırnata’nın güneşi
Ve be’de ye’sin ve zeğredet Meyselûnu .../ Yeisten sonra zılgıtladı Meyselûn3
Câe teşrînu inne vecheki ahla bikesîr .../ Sonbahar geldi, yüzün daha da şirin
Ma sirrahu teşrînu .../ Nedir sırrı bu sonbaharın?
***
Câe teşrînu ya habîbete omrî .../ Sonbahar geldi ey sevgilisi ömrümün
Ahsenu’l vakti lil hevâ teşrînu .../ Sonbahar en güzel vaktidir sevdanın
Ve lena mev’idun alâ cebeliş-Şeyhi .../ Şeyh dağında randevumuz var
Kem es-Selcu dâfiun va hanûnu .../ Özlemin ve sımsıcak kar
***
Ya Dimışku ilbisi dumûi suvâren .../ Ey Şam! Göz yaşlarımı bilezik olarak takın
Fetemenni... Kulli şeyin yehûnu .../ Ve temenni et... Herşey kolay olacak lâkin
Dâi tarhatel arûsi lieclî .../ Hatırım için gelin duvağını takın
İnne mehra munâdilâtin semînu .../ Pahalı olur mehirleri direnişçilerin
****
Radıyallahu ve er-Rasûlu aniş-Şâmi .../ Allah ve Resulu razı oldular Şam’dan
Vennasru âtin va fethun mubînu .../ Zafer yakındır ve fetih ayân-beyân
Mezzıkî ya Dımışka harîta ez-Zulli .../ Yırt ey Şam, zillet haritası parçalansın
Kulî liddehri “kun”; feyekûn .../ “Ol” de zamana; olsun
****
İnne Amr bin Âs yehzifu lişşarki .../ Amr bin Âs yürüyor şarka doğru
Velil ğarbi Me’mûnu .../ Ğarba doğru da Me’mûn
Ketebeallahu en tekûni Dimışkan .../ Şam olman yazısıdır Allah’ın
Biki yebdeu ve yentehi et-tekvînu——/ Sende başlar ve sende biter tekvîn
***
Vatanî ya kasîdete en-Nâri ve’l Verdi .../ Vatanım.. Ey ateş ve gül kasîdesi!
Teğennet bima sanaat el- Kurûnu .../ Sen ki asırların çilesine türkü çığırdın
İnne nehra’l Tarîhi yenbuu fiş-Şâmi .../ Şam’da kaynıyor tarihin nehri
E yulğî et-Tarîhu tarha hecînu .../ Atacak mı tarih, örtüsünü âdiliğin
***
Nahnu aslu’l Eşyâi, lâ Ford’u bâkin .../ Biziz eşyanın aslı; ne Ford bâkidir4
Fevka îvânihi velâ Rabîn .../ Yatağında; ne de Rabin5
Nahnu Akka va nahnu Kermal, Hayfa .../ Biziz Akka ve biziz Kermal, Hayfa6
Va cibâlu’l Celîli ve Tôrônu——-/ Ve Celîl dağları ve Tôrôn
***
Katelnâ el-Ankâ fî cebeli eş-Şeyhi .../ Öldürdük Anka7 kuşunu Şeyh dağında
Elgâ edrâsehu ettinnînu .../ Döktü dişlerini ejderha
Sadeka es-Seyfu va’dehu ya bilâdi .../ Kılıç vaadine eyledi vefa; ey vatan
Fessiyâsetu kulluha afyônu .../ Ve siyasetlerin tamamı afyon
***
Kullu leymûnetin setüncibu tıflen .../ Yavrulayacak her bir limon
Va muhâlun en yentehiye leymûnu .../ Ve imkânsızdır tükenmesi limonun
İrkebi eşşemse ya Dimışku hisânen .../ Güneşe bin sanki küheylan
Veleke Allahu.. Hafizun ve Emînu .../ Kâfidir Allah sana... Hâfiz ve Emîn
Dipnotlar: 1.http://www.sentezhaber.com/tunusun-hurriyet-makale,5224.html 2.Kasyôn: Şam’ın kuzeyindeki dağ 3.Meyselûn: Şam da bir mıntıka/ Şamlıların Fransızlara karşı savaşıp destan yazdıkları mevkî 4.Ford, Amerika’ya işaret 5.Rabin, İsrail’e işaret. 6.Akka, Hayfa, Kermal, Celil ve Torôn: Filistin şehir ve dağları 7.Anka ve Ejderha: Kahredilmez diye sanılan efsânavi güçler