Halk arasında “ağırbaşlılık” olarak bilinen bu hâl, kişiye hürmet kazandıran bir fazilettir. Ancak bu vakar, kibirle karışmamalıdır. Vakarın tamamlayıcısı tevazudur. Bu iki güzel ahlâk bir arada bulunursa, gerçek fazilet ortaya çıkar.

Kur’ân-ı Kerîm’de şöyle buyrulur: “Rahman’ın kulları, yeryüzünde vakar ile yürürler.”1

Vakarlı olmak bir yücelik vesilesidir. Ancak mütevazı olunmazsa, vakar zamanla kibre dönüşebilir. Bu ikisi arasındaki sınır çok incedir. Bir tarafı ahlâkî bir üstünlük, diğer tarafı ise şeytanî bir felakettir.

Kibir, şeytanın en belirgin vasfıdır. “Küçük dağları ben yarattım” tarzındaki bir hâl, gururun ve nefsin tehlikeli bir dışavurumudur. Gerçek anlamda büyüklük sadece Mütekebbir olan Allah’a aittir. Çünkü var olan her şey O’nun kudretiyle vardır ve devam eder.

İnsan, ne kadar başarı kazanırsa kazansın, aslında her şeyin Allah’ın izniyle olduğunu bilmelidir. “Ben yaptım, benim eserim, ben başardım” gibi ifadeler, eğer bu şuurdan uzaksa, kişiyi kibir uçurumuna sürükler.

Vakar ile kibri karıştırmamak için, kişiye, yere ve zamana göre davranmayı bilmek gerekir. Makamda vakar göstermek fazilettir; fakat bu tavrı evde eşine ve çocuklarına yansıtmak kibir gibi algılanabilir. Hz. Peygamber (asm) bu konuda en güzel örnektir. O, hem toplumda vakarlıydı hem de ailesine karşı son derece mütevazıydı.

Vakar, içten gelen bir olgunluktur. Kişinin yalnızken de insanlar arasındaki hâlini muhafaza etmesidir. Yapmacık tavırlardan uzaktır. Bu hâl, ilimden ve yumuşak huyluluktan doğar. Aksine; acelecilik, bilgiçlik taslamak, gösteriş yapmak ve her ortama sorgusuz sualsiz karışmak vakarın zıddıdır. Bu tür davranışlar, şeytanın aldatmacasıdır.

Vakar, insanı yüceltir; kibir ise insanı içten içe çürütür.

Dipnot:

1- Furkan Suresi: 63.