Düzmece mahkeme karar verdi

Millet iradesine vurdukları darbeyi idamlarla kana da bulayan 27 Mayısçılar lânetle hatırlanırken, Menderes ve arkadaşları rahmet ve dualarla anılıyor. Kendilerini savunma hakkı dahi verilmeyen Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan, 62 yıl önce, 16 Eylül’de sabaha karşı zulmen idam edilmişlerdi.

Zulmen idam edildiler

Yarın da 10 yıl başbakanlık döneminde Türkiye’nin maddî ve manevî kalkınmasının önünü açan,  ezanı aslına çevirmesi sebebiyle Bediüzzaman Hazretlerinin “İslâm kahramanı” olarak nitelendirdiği  Adnan Menderes’in, darbecilerin kurduğu düzmece mahkemenin kararıyla  idam edilişinin yıldönümü.

***

Demokrasimizin kara günü

Türkiye demokrasisinin en kara günlerinden birini yaşadığı 16-17 Eylül 1961’de, 1950 seçimlerinde iktidara gelen ve 10 yıl başbakanlık yapan Adnan Menderes ve arkadaşları idam edildi.

1950 seçimlerinde yüzde 52,7 oyla iktidara gelen ve 10 yıl başbakanlık yapan Adnan Menderes ile arkadaşlarının idamının üzerinden 62 yıl geçti. Türk Silahlı Kuvvetleri içindeki bazı general ve subayların oluşturduğu 38 kişilik Milli Birlik Komitesi, 27 Mayıs 1960’ta sabaha karşı yönetime el koydu. Darbeciler, TBMM ve Anayasa’yı feshetti ve siyasi faaliyetleri askıya aldı. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes, DP’li milletvekilleri, hükümet üyeleri, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Rüştü Erdelhun ile bazı üst düzey kamu görevlileri gözaltına alındı. Adnan Menderes, aynı gün yurt gezisi kapsamında bulunduğu Kütahya’da Albay Muhsin Batur tarafından gözaltına alınarak Ankara’ya götürüldü ve daha sonra diğer tutuklu DP üyeleriyle Yassıada’da hapsedildi. Menderes ve diğer DP üyeleri, bulundukları Yassıada’da kurulan Yüksek Adalet Divanı tarafından yargılanmaya başladı.

Sanıklara savunma hakkı tanınmadı

Menderes ve hükümet üyelerinin yargılandığı davalar Yassıada Spor Salonu’nda görüldü. Celal Bayar’ın “1 numaralı” sanık olduğu davada, dönemin Başbakanı Menderes ise onun yanındaki sandalyede oturdu. Türk halkı, “demokrasi getireceğini iddia ederek demokrasiyi yargılayan” davaları “Yassıada Saati” programıyla radyodan takip etti. Mahkeme sürecinde sanıklara kötü muamele edildiği de gündeme geldi. Darbecilerin, “Düşükler Yassıada’da” ismiyle sanıkları küçük düşürmek amacıyla çektikleri film de dönemin kabul edilemez görüntüleri arasına girdi. Sanıkların Yassıada’ya gidişleri sırasında görüntü çekilmediği için Bayar ve Menderes’in yeniden motordan indirilerek adaya getirildikleri anlar bir kurmaca içinde çekildi. Bu süreçte Menderes başta olmak üzere hiçbir sanığa savunma hakkı tanınmadı.

‘Demokrasi şehidi’

Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan, 16 Eylül 1961’de sabaha karşı idam edildi. Menderes ise 17 Eylül 1961’de sağlık muayenesini yapan doktor heyetinden “sağlam” raporu alınmasının ardından, İmralı Adası’na götürüldü. İlk durak, komutanın odası oldu. İdam kararı yüzüne okundu. Menderes’in dilinden “Allah milletimize zeval vermesin.” cümlesi döküldü. İdam sehpasına gitmeden önce din görevlisi ile birkaç dakika konuştu. Ardından beyaz gömlek giydirildi. Menderes’in idam sehpasına çıkarıldıktan sonraki son sözleri, “Hayata veda etmek üzere olduğum şu anda devletim ve milletime ebedi saadetler dilerim. Bu anda karımı ve çocuklarımı şefkatle anıyorum...” oldu. Menderes, 17 Eylül’de saat 13.21’de İmralı Adası’nda idam edildi. “Yeter söz milletindir.” diyerek çıktığı siyaset yolunda güçlü Türkiye hayalini, politikaları ve kalkınma atılımlarıyla gerçekleştirmeye çalışan Menderes ve arkadaşları “demokrasi şehidi” olarak tarihine geçti.

​​​​​​​TBMM itibarlarını iade etti

TBMM tarafından 11 Nisan 1990’da kabul edilen bir kanunla Adnan Menderes ve onunla birlikte idam edilen arkadaşlarının itibarları iade edildi. Aynı kanun uyarınca Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu’nun naaşı, 17 Eylül 1990’da İmralı’dan alınarak devlet töreniyle İstanbul Vatan Caddesi’nde yaptırılan anıt mezara taşındı. Yarın (17 Eylül) 27 Mayıs darbesiyle devrilen Başbakan Adnan Menderes’in darbeciler tarafından kurulan düzmece mahkemenin kararıyla idam edilişinin yıldönümü. Menderes ile merhum Zorlu ve Polatkan her sene Topkapı’daki Anıt Mezar’da dualarla anılıyor.

Haber Merkezi