Emekçiye kaşık, sermayeye kepçe

Bağımsız sivil toplum kuruluşları ve meslek örgütleri tarafından yapılan araştırmalar, Türkiye’deki memur ve emeklilerin yarısından fazlasının yoksulluk sınırı altında bir maaşla geçindiğini koyuyor. BBC Türkçe’nin konuştuğu memur ve emekliler, kanunen yasak olmasına rağmen ek işte çalıştıklarını ya da diğer aile üyelerinden maddî yardım aldıklarını anlattı. BBC Türkçe’nin haberine göre, enflasyon farkı ve yüzde 7,5 zam ile birlikte bu ay memur ve memur emeklilerinin maaşlarında yüzde 30,5 oranında iyileştirme yapılması öngörülüyor. SSK ve Bağ-Kur emekli aylıklarında ise yüzde 25,47 artış sağlanacak, en düşük emekli maaşı ise 2 bin 500 TL olacak. Ancak bu artış Türkiye’de çok sayıda memur ve emeklinin yoksulluk sınırı üstünde yaşamasına yetmiyor. Memur-Sen 4 kişilik bir aile için açlık sınırı 3 bin 526 TL, yoksulluk sınırı ise 10 bin 119 TL olarak güncelledi.

‘Bankalara başvurdum, uygun bir kredi aradım, bulamadım’

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) araştırmasına göre, Türkiye’deki ortalama emekli maaşı, ülkedeki yoksulluk sınırının sadece yüzde 21,7’sine denk geliyor. ILO’ya göre, Türkiye gibi ortalama emekli maaşının yoksulluk sınırının yüzde 50’sinin altında kaldığı ülkelerde yaşayan emeklilerin, sosyal güvenceleri olmalarına karşın “fakir” olarak tanımlanması gerekiyor. 21 yıl bir klima fabrikasında çalıştıktan sonra sağlık raporuyla emekli olan 47 yaşındaki İhsan Doğan, 2446 TL emekli maaşı alıyor. Doğan, maaşının 1750 TL’sini ev kredisi için ayırırken, aynı zamanda oğlunun üniversite masraflarını karşılamaya çalışıyor: “Oğlum üniversitede kodlamayla ilgili eğitim aldığı için, geçen gün bir bilgisayar ihtiyacı oldu. Bankalara başvurdum, uygun bir kredi aradım, bulamadım.”

‘Meyve yüzü göremiyoruz’

Doğan, eşinin de asgarî ücretle çalıştığını ancak yine de geçinemediklerini anlatıyor: “Eskiden 100 TL ile pazar alışverişimizi yaparken, şimdi sadece bir koli yumurta 40 TL oldu. Önceden mevsim meyveleri alıp yiyebiliyorken, şimdi meyve yüzü göremiyoruz. 1982 yılında emekli olan babam İzmir’de bir ev bir de araba alabilmişti. 6 çocuk yetiştirdi ama hiç borcunun olduğunu duymadık. Şimdiki emeklilerin ise tamamı borçlu. Arkadaşım kendi evini kapatıp, ailesiyle birlikte annesinin evine taşındı. 

‘Ek iş olarak inşaat ustalığı yapıyorum’

Türkiye’de memurların ek iş yapması, bazı istisnalar haricinde yasalarla sınırlandırılmış durumda. Ancak KESK araştırmasına katılan kamu çalışanlarının yüzde 22’si “geçinmek amacıyla ek iş yaptığını”, yüzde 34’ü ise “geçinmek için yakınlarından maddi destek aldığını” söylüyor. Sağlık teknikeri Murat da geçinebilmek için iş olarak inşaat ustalığı yaptığını anlatıyor. Memurlar üzerindeki röportaj yasağı sebebiyle haberde gerçek isminin gizlenmesini isteyen Murat, kendisi gibi sağlıkçı olan eşi ve iki buçuk yaşındaki çocuğuyla birlikte Almanya’ya göç etmek üzere hazırlık yaptıklarını söylüyor. 3 bin 964 lira maaş alan bir PTT çalışanı memur olan Aykut ise geçinebilmek için hem ailesinden maddi destek aldığını hem de ek iş yaptığını anlatıyor.