Halife 1. Velîd’in tâlimatıyla Mescid-i Nebevî’yi genişletti ve Resûlullah’ın namaz kıldığı diğer mescidleri yeniletti. Irak Valisi Haccâc’ın uygulamalarını sert bir şekilde eleştirmesi görevinden azliyle neticelendi.

İlk dört halifeyi örnek alan bu davranışları sebebiyle Hulefâ-yi Râşidîn’in beşincisi sayılan Ömer; idarî, iktisadî ve içtimaî sahalardaki icraatlarıyla da aynı çizgiyi devam ettirdi. İdarî alandaki icraatlarına halka zulmeden ve yolsuzluklara adı karışan valileri ve diğer memurları görevlerinden almakla başladı. Onların yerine hangi kabileden olduklarına bakmaksızın dindar ve dürüst yeni memurlar tayin etti.

MÜSLÜMANLARA HİZMETLERİ

Ömer b. Abdülazîz, Emevîler’in ilk dönemlerinden itibaren ikinci sınıf müslüman muamelesi gören mevâlîyi (Arap asıllı olmayanlar) Arap asıllı Müslümanlarla eşit kabul etti.

Malî alanda yaptığı düzenlemelerle de dikkat çeken Ömer b. Abdülazîz, başarılı bir vergi reformu gerçekleştirdi. Fethedilen toprakların Müslümanların ortak mülkü olduğu düşüncesinden hareketle (718-19) yılından itibaren haracî arazilerin satışını yasakladı.

Müslümanlar aleyhindeki şikâyetlerine kulak vererek haksız yere ellerinden alınan kiliselerini, evlerini ve diğer mallarını iade etti ve mağduriyetlerini giderdi. Yaşlı ve muhtaçlara hazineden tahsisat ayırdı. Halife Abdülmelik, onu Şam’a davet ederek kızı Fatıma ile evlendirdi. Halîfe Velid b. Abdülmelik, onu m. 706 senesinde Harameyn valiliğine atadığında şöyle bir konuşma yaptı:

“Ey kardeşlerim! Ben Haremeyn valîliğine değil, hizmetçiliğine ta’yin oldum. Asıl gayem, hakkın ve adaletin tevzîidir. Eğer bunları çiğneyenleri bana haber vermezseniz, ind-i ilahîde mes’uliyyet size aiddir. ikazlarınızla bana yardımcı olmanızı istirham ederim.” dedi.

Ömer bin Abdü’l-Aziz’in bu noktaya gelmesindeki en önemli husus ikinci halife Hz. Ömer’in karşılaştığı ve günümüz insanına da örnek teşkil edecek halidir. Bir gece vakti, Hz. Ömer (ra), her zaman olduğu gibi, Medine sokaklarını dolaşmaktaydı. Birden önünden geçmekte olduğu evden dışarıya kadar taşan bir tartışma sesi dikkatini çekmişti. Bir ana, kızına: “Kızım, yarın satacağımız süte biraz su karıştır!” demekteydi. 

Kız ise: “Anacığım, halife süte su karıştırılmasını yasak etmedi mi?” dedi.

Ana, kızının sözlerine sert çıkarak: “Kızım, gecenin bu saatinde halife süte su kattığımızı nereden bilecek?” dedi.

Ancak kız, anasının süte su katma hilesini yine kabullenmedi: “Anacığım! Diyelim ki halife görmüyor, peki Allah da mı görmüyor? Bu hileyi insanlardan gizlemek kolay, ama her şeyi görüp bilen kainatın Yaratıcısı Allah’tan gizlemek mümkün mü?” dedi.

Bu kızın, Allah korkusu içinde annesine verdiği cevap, Hz. Ömer’i (ra) son derece duygulandırdı. Müminlerin Emiri, onu oğlu Asım ile evlendirdi. Beşinci halife olarak kabul edilen meşhur Ömer bin Abdülaziz, işte bu temiz silsileden doğdu.[1]

Dipnotlar:

[1]İbnü’l-Cevzî, Sıfatü’s-Safve, 

c.2, s.203-204.