İstibdada dayanan bir büyük adamla demokrasiye dayanan bir büyük adamın kıyasını yapar. Acaba bu büyük adam istibdadın adamı mıdır? Yoksa demokrasinin adamı mıdır? İşte bahsettiğimiz bu somut örnek bize hangisinin ne olduğunu gösterecektir. Eğer bahsedilen büyük adam, istibdat ile kuvvete, hileye veya kendisinde zaten bulunmayan yapmacık bir kuvvete dayanıyor; baskı, korku ve gücün tazyiki ile milletin şevkini kırıp neşesini kaçırıyor, bir başarı ve güzel iş olursa şahsına alıp bir kabahat veya hata olunca milletinin üstüne atıyorsa o adam hakikaten büyük değil aksine küçüktür. 

Çünkü kendini büyütürken milletini küçültmektedir. Büyük adamın bu tavrı nedeniyle riya, yalan ve dalkavukluk artıyor. Milletin şevki ve heyecanı sönüyor. O büyük adam sadece kendisi görünüp, kendisi gelişip ilerliyor. Millet ise büyük adamı omzunda taşımak zorunda kalıyor. İkinci kısım yani demokraside ki büyük adam ise hakka, hukuka ve adalete dayanarak aklı kullanıyor. Muhabbetle milletini kendisine bağlıyor. Kendisinden daha aşağıda bulunan dostlarının omuzlarına çıkmıyor aksine altına girerek onları yükseltiyor. Bir iyilik yapılsa manen millete vererek şevklerini uyandırıyor. ‘Bu benim değil milletimin kazancıdır’ diyerek başarıdan herkese bir pay veriyor. Milletin hissiyatına karşı her zaman muhabbeti ve aklı gönderiyor. Her hak sahibine hakkını vererek milliyetperverliğini ve adaletini gösteriyor.

Bu örnek doğru büyük adamı görmek ve istemek için bir aynadır. Bediüzzamanın ifadesi ile işte şu aynaya bakınız. Ta ki istibdadı ve demokrasiyi doğru olarak görebilesiniz.