Aradan geçen yaklaşık bir buçuk yılda bu tekliflerin akıbetini bilen yokken, iki parti bu teklifleri ortak bir metin haline getirip muhalefete sunacaktı ama getire getire iki madde getiriliyor.

***

Neredeyse tamamı değişti ama...

20 yıllık AKP iktidarları döneminde 12 kez Anayasa değişikliğine gidildi. 177 maddesinin 134 hükmünde değişiklik yapıldı. Neredeyse “değişmeyen değiştirilemez” 4 madde, temel hak ve hürriyetler ve birkaç maddeden ibaret kaldı. 

7 Kasım 1982’de kabul edilen yürürlükteki Anayasa 40. yılına girmesi dolayısıyla Meclis’te konuşan anayasa hukukçusu İstanbul Milletvekili İbrahim Özden Kaboğlu, anayasada 1987’den 2017’ye kadar otuz yıl süreyle yaklaşık 20 kez değişiklik yapıldığını, bu değişikliklerin birbiriyle çelişen iki ana eksene yöneldiğini anlattı. Birincisinin, anayasacılıkta “iyileştirme” yönünde, ikincisinin ise anayasacılıktan “kopma” şeklinde olduğunu söylerken, iyileştirmelerin, 1987-2004 değişiklikleriyle siyasal uzlaşma yoluyla özgürlükleri pekiştirme ve iktidarı elden geldiğince sınırlama yönünde olduğunu, “kopuş”un ise 2007-2017 ekseninde yapılan Anayasa değişiklikleriyle halk oylaması araçsallaştırılarak “kişisel iktidar eşiğine varan değişiklikler”nin toplamı olduğunun altını çizdi. 

16 Nisan 2017’de oylanan değişikliğin, kurumlar, kurallar ve ilkeler bütünlüğü bakımından Osmanlı Devleti, Türkiye Cumhuriyeti anayasacılık çizgisinden kopma veya ayrılmayı ifade etme tespitinde bulunan Kaboğlu, “Hükûmet lağvedildi, bir; iki, parlamenter rejim sonlandırıldı; yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesi delindi; yargı bağımsızlığının kurumsal güvencesi kaldırıldı; kişiselleştirilen iktidar hesap vermekten bağışık tutuldu. Dahası, devlet, parti, kişi birleşmesi, demokratik siyasal yarışmanın serbest ve eşit işleyişini engelleyerek iktidarın el değiştirme ortam ve koşullarını da zedeledi” değerlendirmesi dikkat çekici.

***

Kimse beğenmiyor ama...

Yeni sistemde aksaklıkların her geçen gün ortaya çıkması iktidar tarafından dahi seslendirilmesi, bu aksaklıkların giderilmesi için anayasanın değişmesi gerektiğini söylemesi “yeni sistem”in Türkiye’ye uymadığı gösteriyor.  

Bu yüzden 6 muhalefet partisi bir araya gelip Şubat’tan bu yana toplantılar yapıyor ve Türkiye’ye daha uygun olan istişareye dayalı “iyileştirilmiş ve güçlendirilmiş parlamenter sistemi” çalışmaları yapıyor. Bir taraftan da anayasada değişiklik tekliflerini hazırlıyor ve bu ayın sonunda da açıklanması bekleniyor.  

Statükoyu savunanlarla demokrat ve hürriyetçi bir anayasa yapılamayacağı 20 yılda görüldü. Yeni, sivil, demokrat, hürriyetçi bir anayasa çalışmasını hazırlama konusunda 6’lı masanın tarihi bir görevi var. 2017’de değiştirilen maddelerin değiştirilmesi yetmez. Baştan sonra tekrar yazılması gerekiyor. Toplumun bütün kesimlerini temsil eden 6’lı masa bunu yapacak iradeyi ortaya koyabilmelidir. 

***

“Darbeciler yapıyor biz neden yapamıyoruz?”

Darbe anayasanı yapılmasının üzerinden 40 yıl geçti, tabiri caizse delik deşik edildi ama bir türlü ruhuna dokunulamadı. Ruhuna dokunulamazsa da 40 yıl daha geçse “yeni bir anayasa” yapılamaz. 

Siyasetçiler şu soruyu kendilerine sormalı: Darbeciler anayasa yapıyor da biz neden yapamıyoruz? 

Şu anda ne iktidarın ne de muhalefetin anayasayı değiştirecek yeterli sayıda milletvekili var. Hatta iki ittifakın referanduma götürecek sayısı dahi var. Bu yüzden de milletin önüne çıkıldığında yeni bir anayasa taahhüdü yapılmalı ve milletten destek alınması gerekiyor. Bizden hatırlatması gerisi siyasetçilere kalıyor.