Ramazan Risalesinin Birinci Nüktesinde Said Nursi, orucun “Cenab-ı Hakkın rubûbiyeti”ne bakan hikmetlerinin birisinden bahsederken bu ayda bütün müminlerin adeta muntazam bir ordu hükmüne geçtiğini söylüyor. Nasıl ki muntazam bir ordu bir emirle, bir komuta ile hareket ederse, ehl-i imanın da iftar vakti, sofra başında Allah’ın adeta “buyurunuz” emrini beklediğini kaydediyor. Bu suretle orucun “şefkatli ve haşmetli ve külliyetli rahmâniyete karşı vüs’atli ve azametli ve intizamlı bir ubûdiyet ile mukabele” olduğunu belirtiyor.1
Sözlükte “merhamet etmek, sevip acıyarak korumak ve ihtiyaçları karşılamak” anlamındaki “rhm” kökünden gelen “rahmaniyet”, Allah’ın sonsuz merhametiyle tecelli etmesi ve her çeşit ihtiyaçları karşılayan olması mânâsına geliyor. Müellif başka bir eserinde Allah’ın “rahmân” ismini açıklarken onun aynı zamanda “rezzâk” yani “her türlü rızkı ihsan eden” demek olduğunu belirtiyor.2 Burada “rahmaniyet” zikredilirken sıfat olarak getirilen “şefkatli”, “haşmetli”, “külliyetli” kelimeleri dikkat çekici görünüyor. Gerçekten bakıldığında, Allah’ın bedenimize dönük ihtiyaçların karşılanmasında bile rahmaniyetinin bu sıfatlarla muttasıf olduğunu görüyoruz. Öyle şefkatli bir rahmaniyet ki bütün yiyecekler ve içecekler dişimize göre, dilimize göre, zevkimize göre yaratılıyor, ihsan ediliyor. Öyle haşmetli bir rahmaniyet ki bütün rızıklarda görkemli bir nitelik müşahede olunuyor. Öyle külliyetli bir rahmaniyet ki -fert çapında- rızıklar bedenimizin muhtaç olduğu her türlü vitamin, mineral vs. gibi içeriklere sahip biçimde sunuluyor. Diğer taraftan “külliyetli” kelimesi “bütünlüklü, kapsamlı” anlamına geldiğine göre rızıklar tüm insanlık hatta tüm canlılar planında en güzel, en uygun şekilde hazırlanıp bahşediliyor.
Metin, işte orucun Allah’ın böyle şefkatli, görkemli, kapsamlı “rahmâniyet” tecellisine karşı “vüs’atli, azametli, intizamlı” yani geniş, yücelik dolu ve düzenli bir ubûdiyet, bir kulluk olduğunu ifade ediyor. En basit haliyle-, buradaki sıfatları düşündüğümüzde metin orucun niyet itibariyle taşıdığı genişliğe, görkeme ve kapsama işaret ediyor. Yani oruç tutan bir insan bu vesile ile Allah’ın bazı nimetlerine değil bütün nimetlerine şükürde bulunmuş oluyor. Yine oruçlu bir kimse sadece kendisine verilen nimetler karşı değil, bütün insanlara, bütün canlılara verilen rızıklardan dolayı Allah’a şükürde bulunmuş oluyor. Bunun “intizamlı bir ubûdiyet” olduğuna gelince, gerçekten bu özellikle imsak ve iftar vaktinde çok belirgin şekilde gözlemleniyor. Sahura kalkan müminler serbestçe yiyip içerken Kur’an’ın tabiriyle “siyah iplik ile beyaz iplik birbirinden ayrıldığı zaman”3 yani imsak vaktinin girmesiyle birlikte buna son veriyorlar. Aynı şekilde guruba yani güneşin batması anına kadar, acıksalar ve susasalar da buna aldırış etmiyor, disiplinli bir şekilde iftar vaktini kolluyorlar.
Sonuç olarak metnin verdiği mesaj istikametinde orucun, Allah’ın şefkatli, azametli külliyetli rahmâniyetine karşı kapsamlı, görkemli ve intizamlı bir ubûdiyetle mukabele niteliği taşıdığı açıkça müşahede ediliyor.
Dipnotlar:
1- Mektubat (İstanbul 2020, YAY), s. 395.
2- İşârâtü’l-i’câz (İstanbul 2020, YAY), s. 21.
3- Bakara 2/187.