Cebrail (as) ökçesini yere vurdu ve oradan bir su çıktı. Cebrail (as) güzelce abdest aldı. Peygamberimiz (asm) onun yaptıklarına bakıyordu. Ellerini üç defa ovarak yıkadı. Ağzına üç defa su aldı ve yıkayarak suyu dışarı çıkardı. Burnuna üç defa su çekti. Yüzünü üç defa saç bitiminden çene altına, iki kulak arasını güzelce yıkadı. Önce sağ kolunu sonra sol kolunu dirsekleri ile beraber ovarak üçer kere yıkadı. Sağ avucunun içi ve açık olan parmakları ile başını meshetti. Küçük parmaklarını kulaklarına soktu, başparmakları ile kulaklarının arkasını meshetti, açıkta kalan üç parmağının arkası ile de boynunu meshetti. Sonra önce sağ ayağını, sonra sol ayağını bilekleri ile beraber ovarak üçer defa güzelce yıkadı. Abdest bitince avucuna su aldı ve ellerine akıttıktan sonra elinde kalanı kucağına serpti. Peygamberimize (asm) de aynı şeyi yapmasını emretti.
Peygamberimiz (asm) aynı şekilde abdest aldı. Sonra Hz. Cebrail (as), Peygamberimize (asm) buyurdu: “Ya Muhammed! Allah nasıl ibadet edeceğini sana öğretmemi emretti. Benim yaptığımı yap, okuduğumu oku ve kıldığım gibi namaz kıl” buyurdu.
Sonra iki rekât namaz kıldı. Tekbirini, kıyamını, kıraatını, rükûunu ve secdesini bir güzel gösterdi. Kıraat olarak da besmele ile Fatiha Sûresini okudu. Tahiyyat miktarı oturdu. Böylece namazı tamamladı.
Bu abdestte ve namazda Fatiha dışında okumalar yoktu. Sonra zamanla vahyin nüzulü ile yavaş yavaş tamamlanarak mükemmel hâle geldi. Cebrail (as) namazını bitirdikten sonra Peygamberimize (asm) şöyle buyurdu. “Allah-ü Teâlâ bu gün sana ve ümmetine en değerli sûresini inzal buyurdu” dedi ve getirdiği sûreyi namazda okuduğu gibi okudu:
“Bismillahirrahmanirrahim. Elhamdu lillahi Rabbi’l-âlemîn. Errahmanirrahîm. Mâliki yevmiddin. İyyâke na’büdü ve iyyake nestaîn. İhdinassıratal müstakîm. Sıratallezine en’amte aleyhim, gayril mağdubi aleyhim ve laddâllîn.” 1
Cebrail (as) Fatihanın sonunda “Âmîn!” demesini de tembih etti. Sonra Peygamberimiz (asm), Cebrail’in (as) kıldığı gibi Fatiha Sûresini okuyarak iki rekât namaz kıldı. Namazdan sonra Cebrail (as), Peygamberimize (asm) şöyle buyurdu:
“Her hayırlı işin başında besmele çekmelisin. Ta ki Allah’ın yardımı seninle beraber olsun. Namazın her rekâtında da mutlaka Fatiha okumalısın. Fatiha’sız namaz olmaz. Fatihanın sonunda da ‘Âmin!’ demelisin. Bu Fatiha Sûresinin yarısı Allah’a, yarısı da kula aittir. Yarısı Allah’a övgü ve senadır. Yarısı ise duâdır. Bundan böyle sabah akşam ikişer rekât namaz kılmalısın” dedi. Ve yanından ayrıldı.2
Peygamberimiz (asm) sevinçle evine döndü. Cebrail’den (as) öğrendiklerini hanımı Hz. Hatice’ye (r.anhâ) öğretti. Bundan sonra beraberce sabah-akşam ikişer rekât namaz kılmaya başladılar.
Hz. Hatice’nin (ra) ammizadesi Varaka’nın yanına gittiler. Öğrendiklerini ve Cebrail’in (as) öğrettiklerini anlattılar. Bunun üzerine Varaka şöyle dedi: “Müjde! Müjdeler olsun! Ben şahadet ederim ki sen İbn-i Meryem’in müjdelediği zatsın. Sen nebiyy-i mürselsin! Ve sen cihada memur edileceksin” dedi.3
Böylece ilk nazil olan sûre “Fatiha Sûresi” oldu. “Ümmü’l-Kur’ân” ve “Ümmü’l-Kitap” olan Fatiha Sûresi “Seb’ul-Mesânî” yani yedi âyettir. Hz. Ali’nin (ra) rivayetine göre “Fatihatü’l-Kitap Arşın altındaki bir hazineden alınmıştır.” Alak Sûresi’nin ilk beş âyetinden sonra tam bir sûre olarak nazil olmuştur. İlk âyeti “Besmele” dir. Bunun için sûrenin başına yazılmıştır. “Âmin!” sûreden olmadığı için fatihanın sonuna yazılmamıştır.
Besmele zahirde dört kelime, esasta ise yedi kelimedir. Fatiha’nın yedi âyetini içine almaktadır. Fatiha da yedi âyet, 114 harftir. Kur’ân’ın 114 sûresine remzeder ve Kur’ân’ın bir hulâsası olduğunu ifade eder. Bunun için “Fatiha Kur’ân’ın özü, Besmele’de Fatiha’nın özü ve özetidir” denilmiştir. Bir ağacın meyvede, meyvenin çekirdekte olması gibi…
Yüce Allah’ın daha sonra inzal buyurduğu bir âyette belirttiği üzere Fatiha “Seb’ul-Mesânî”dir.4 Besmele, Fatihadan bir âyet olduğu için namazda onu terk eden bir âyeti terk etmiş olur. Bunun için Şafiiler namazda açıktan okurlar.5 Hanefiler ise gizli olarak okurlar.

Dipnotlar:
1- Fatiha Sûresi, 1:1–7.
2- Ayıntâbî Mehmet Efendi, Tefsir-i Tıbyan, 1:13.
3- Yazır, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, (Eser Neşriyat-Tarihsiz) 1:10. 
4- Hicr Suresi, 87.
5- Ayıntâbî, Tefsir-i Tibyan, 1:11.

M. ALİ KAYA